بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحیِمِ

تبیین جایگاه عدل در فهم بهتر معارف

سوره مائده در یک نگاه کلّی : تبیین نظام دینداری

در سوره مائده بحث زیاد هست. یکی از موضوعات کلان سوره مائده تبیین نظام دینداری است. نظام دینداری شما باید چگونه باشد؟ در سوره مائده تبیین نظام دینداری انجام میشه. تبیین حرکت از آغاز رفتارهای دینداری تا رسیدن به دین مورد رضایت خدا که الاسلام هست. و چالش ها خطرات مراحل مختلف این مسیر دستاوردهای مطلوب هر مرحله. ما یک نظام دینداری داریم که در سوره مائده مطرح است، نظام دینداری به معنای نقطه آغاز دینداری شما تا نقطه مطلوب خداوند متعال. مراحل این مسیر دینداری در سوره مائده مطرح است، دستاوردهای مطلوب هر مرحله و چالش ها و خطرات و آفت های گرفتار شدن در اون خطرات در هر مرحله مطرح هست. شما با یک نگاه سوره مائده را اینجوری ببینید، اینه سوره مائده. این چارچوب و این مسیر این کلیت را پیدا کردن مهمه. ذیل این کلیات به جزئیات بپردازیم. جای جزئیات را پیدا کنیم. و الا میشه رفت مثلا روی یه جزئیتی صحبت کرد، در اون صورت اون جرئیت گُم شده و جای موضوعات معلوم نیست.

مغهوم عدل در معارف

حتی شما اون موقع در معارف هم از عدل خارج میشی. یک معنا از عدل یعنی اینکه شما هر چیزی رو سر جایش قرار بدی، جاش کجاست؟ مثلاً ببینید شما یه قفسه ای دارید، کتابخانه، هر کتابی جایی داره، عدل یعنی اینکه شما هر کتابی را سر جایش قرار بدهی. پس شما اول باید قفسه را بشناسید. اصلا بدونید قفسه ای هست چند طبقه داره بعد متوجه باشید که این کتاب که هست بعد این کتاب رو بشناسی و بگی جاش کجاست تو این قفسه. لذا شناخت این کلیت مهمه. شما اگر کلیت را نشناسید در معارف هم از عدل خارج میشید. مسیر کلی را نشناسید در معارف هم از عدل خارج میشید. چهارچوب کلی که مثلاً در معارف سوره مائده مطرح هست رو پیدا نکنید در فهم معارف سوره مائده از عدل خارج میشید، عدل در معارف. وقتی گفته میشه أَلَّا تَعْدِلُواْ[المائده5: 8] ، یه موقعی أَلَّا تَعْدِلُواْ[المائده5: 8] ، همیشه در عدل رفتاری نیست، عدل در حوزه رفتارهاست، در حوزه رفتار با انسان هاست، در رابطه با خود شماست، خودِ خودت، نفس خودت، در رابطه با معارف. أَلَّا تَعْدِلُواْ، اون موقع به گونه‌ای پیش میره که شما آن جایگاه خلفای رسول الله صلوات الله علیه رو بهشون نمیدی یا قائل نیستی. أَلَّا تَعْدِلُواْ[المائده5: 8] ، چه می کنی؟ اهل بیت علیه السلام میشوند به عنوان یکی از مومنین در کنار شما، مومن خوب در کنار شما. شما آنها را از جایگاهشان خارج کردی. شما عدل رو مراعات نکردی. بله ما در سوره مائده اون چیزی که به اون تا اینجا پرداختیم شناخت کلیات مسیر دینداری است. این مسئله مهمه.

لزوم بررسی موضوعات جزئی سوره مائده در مسیر نظام دینداری

حالا میشه جزئیات مختلفی رو اینجا صحبت کرد که در همین سوره مطرح است یا سوره های دیگه مطرح هست. مثلاً حَظًّا مِمَّا ذُكِّرُوا بِه [المائده5: 13] ،‌ چیه؟ باید آدم چی کار کنه؟ این مقوله حَظًّا مِمَّا ذُكِّرُوا بِه [المائده5: 13] ،‌ چی هست که مورد فراموش واقع میشه توسط مومنین. جایگاه یوم القیامة چیه در مسیر دینداری؟ مقوله شعائرالله چی هست در بحث دینداری؟ جایگاه هدایت چیه در بحث دینداری؟ به خود برخی از رفتار های مهم دین میشه پرداخت ولی ذیل چه موضوعی؟ ذیل این کلیات مسیر دینداری. شما اگه کلیات مسیر دینداری رو نشناسی نمیتونی جایگاه نماز را پیدا کنی، به نماز درست بپردازی. جایگاه ولایت چی‌هست در مسیر دینداری؟ اینها جزئیاتی است که باید ذیل مسیر کلی دینداری، شناخت کلیت دینداری به اون پرداخت. یه سری موضوعات هم خارج از این سوره مطرح است یکسری عناوین خارج از این سوره مطرح است اونها رو شما می تونید ذیل این مسیر کلی دینداری، ذیل این نظام دینداری، قرار بدید و جاشون رو پیدا کنید. مثلا بحث دین قیم یعنی چی؟ خب این رو بشناسید. جایگاه امام کجاست؟ این رو بشناسید. جایگاه پرداختن به قرآن کجاست؟ آدم این رو ذیل مسیر کلی که از دینداری معرفت پیدا کرده، اینجا بشناسه. جهاد فی سبیل الله کجاست؟ این رو بشناسه. شناخت مسیر کلی دینداری، شناخت نظام حاکم بر دینداری از نقطه آغاز تا رسیدن به نقطه مطلوب و مورد رضایت خدا، این شناخت مهمه. خدای متعال توفیق عطا کرد ما با بخشی از این معرفت آشنا شدیم، بخشی از این معرفت در قرآن، قرآنی آشنا شدیم. بحثها بر اساس معرفت به سیر دینداری، نظام دینداری جایگاه پیدا میکنه، عدل می شود. این مهمه.

لزوم شناخت صدق و عدل مطب در کلام خداوند باری تعالی

در کلام خدا دو مسئله مهمه باید بهش پرداخت 1- صدق مطلب 2- عدل مطلب. وَ تَمَّتْ كَلِمَةُ رَبِّكَ [الانعام6: 115] . صِدْقاً وَ عَدْلاً[الانعام6: 115] در کلام الله دو مطلب مهمه صدق مطلب و عدل مطلب. این آیه البته نیاز به بحث زیاد داره، خود این آیه وَ تَمَّتْ كَلِمَةُ رَبِّكَ صِدْقاً وَ عَدْلاً[الانعام6: 115] ، یکی از قوانین پرداختن به کلام الله هست. خب مسامحتا اگر عرض کنیم یعنی شما باید نسبت به کلام الله ابتدا صدق مطلب رو متوجه بشی یعنی اون چیزی که واقعا اونجا صادق هست، اون چیزی که واقعا هست. طرف یک چیزی متوجه میشه اون واقعا نیست و اشتباه متوجه میشه. مسیر رو در فهم کلام الله پیش بره که اون مسیر صدق باشه دوم عدل مطلب هست. مطلب رو صحیح متوجه شدی کجا می گذاری؟ رابطه‌اش با بقیه معارف چیه؟ کجای نظام معارف قرار داره؟ به لطف خدا در سوره مائده خدای متعال محبت کرد، لطف کرد ما با یک کلیتی آشنا شدیم که ثمره اش به عدل کشوندن معارف هست. ثمره اش به عدل کشوندن معارف دینی است، به عدل کشوندن جایگاه رفتارهای دینی است. بسیاری از مومنین از صدر اسلام واقف به کلیتی از مسیر دینداری نیستند و این آفت درست کرده. معاند نیستند با فهم این کلیت مسیر دینداری، آشنا نیستند. چرا آشنا نیستند؟ گول خوردند. دو گروه اینها رو تهدید کردند دو گروه موجب انحراف شدند، یک گروه ناقضین میثاق که يُحَرِّفُونَ‌ الْكَلِمَ عَنْ مَواضِعِه‌ [المائده5: 13] انجام دادند. گروه دوم شانئین قوم. این دو گروه، عمده مسلمین و مومنین را از صدر اسلام به انحراف کشاندند.