بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحیِمِ

مواردی در رابطه با تکلم خداوند متعال

دو جایگاه انسان نسبت به کلام الله: مخاطب کلام الله و مجری کلام الله

نکاتی در مورد تکلم خداوند متعال. ما نسبت به تکلم خدا دو تا جایگاه داریم به صورت کلی، 1- جایگاه مخاطبِ تکلم خدا، مخاطب کلام الله. 2- جایگاه مجری کلام الله. این دو تا متفاوتند. در جایگاه مخاطب کلام الله مثلاً بحث سمع کلام الله وجود داره، فقه کلام الله وجود داره. یعنی تعاملی که ما با کلام الله پیدا میکنیم. عناوینی که ذیل بحث مجری کلام الله هست مثل بحث قرائت، مثل بحث تلاوت. شما قرائت قرآن می کنی، قرآن چیه؟ قرآن تکلم خداست. شما چیکار میکنید؟ شما قرائت می کنید. پس ما نسبت به کلام الله دو جایگاه داریم. ما دو تا جایگاه داریم، بحث مخاطب کلام الله، بحث مجری کلام الله. بحث مخاطب کلام الله بودن مقدم بر بحث مجری کلام الله است. شما تا مخاطب نباشید نمیتونی مجری باشی. تا قرآن بر تو قرائت نشود، تا دریافت قرائت قرآن نکنی، نمیتونی قرآن را قرائت کنی. در بحث مخاطب کلام الله بودن، بحث تفقه در کلام الله، فهم کلام الله و دریافت کلام الله از جانب انسان وجود داره. پس در این دو بحث این بحث مخاطب کلام الله بودن بحث اول هست. در این بحث اول مواردی که وجود داره اینه کلام الله اصلا چی هست؟ ما یک معرفت به کلام الله می خواهیم. کلام خدا یک رفتار یک فعل از جانب خداست، یک بُروزات، یک صُدورات از جانب خداست. پس یک متکلم داره.

دو معرفت مورد نیاز نسبت به کلام الله: شناخت خدای متکلم و شناخت کلام الله

ما دوتا معرفت اینجا نیاز داریم. متکلم بودن خدا یعنی چه؟ جاش کجاست؟ در حدود خدا جاش کجاست؟ تکلم خدا یعنی چه؟ وقتی تکلم کرد کلام الله شکل گرفت یعنی چه؟ جاش کجاست؟ نسبت به سایر صدورات خدا بروزات خدا نسبت به سایر خروجی های افعال خدا جاش کجاست؟ رابطه اش با سایر افعال خدا چیه؟ رابطه اش با سایر خروجی های افعال خداوند متعال چی هست؟ پس ما دوتا معرفت باید داشته باشیم. خدایِ متکلم و تکلمِ انجام شده (کلام الله). این دو تا رو باید بشناسیم. چون ما قراره مخاطب این کلام الله قرار بگیریم. مخاطب به معنای چی هست؟ یک دریافت کننده. مخاطب کلام الله یعنی دریافت کننده کلام الله. ما باید بتونیم کلام خدا را دریافت کنیم. ببینید این تعبیر را تاکید کنیم که جا بیفته. یعنی ما باید کلام خدا را دریافت کنیم. پس باید خدای متکلم را بشناسیم و خروجی این فعل تکلم که کلام الله هست رو بشناسیم.

تقدّمِ قرآن بر تمام عالم از منظرِ علم خداوند

یکی از ارتباطاتی که تکلم خداوند متعال با سایر افعال خداوند متعال داره، رابطه تکلم خدا و علم خداست. ببینید قران چی هست؟ از یک نگاه کلام الله هست. بله قرآن کلام الله است. از یک نگاه چی هست؟ علم خداست. علم خداست که فی ذات خداست، عند الله است. آن چیزی که تکلم شده است چیه؟ معلومات خداست. معلومات خداوند متعال که درش تغییر نیست. تمام ویژگی های مربوط به علم خدا را دارد. معلومات خدا که فی علم الله وجود دارد تکلم می شود و میشه قرآن. سایر عالم، و همه مخلوقات، مبتنی بر این معلومات خدا هستند که تکلم شده اند. پس قرآن مقدم بر همه عالم هست. قرآن از منظر علم الله، از جایگاه علم الله بودن حتماً مقدم بر همه عالم هست.

رابطهی تکلم خداوند با سایر اشیاء و خروجی های افعال خداوند در عالم

حالا مسئله اینجاست این معلومات خداوند متعال وقتی تکلم می شود، تکلم می شود که چه بشود؟ یعنی رابطه این تکلم با سایر اشیاء، موضوعات، خروجی های افعال خدا که در عالم وجود دارد، چیه؟ یه موقعی میگیم تکلم بشود که شنیده بشود. یه موقعی عرض میشه تکلم بشود که ایجاد بشود. ما وقتی صحبت از تکلم خدای متعال می کنیم، این نکته را دوباره داشته باشیم، وقتی با عنوان تکلم خدا صحبت می کنیم منظورمون فقط واژه کلام الله نیست. منظورمون بحث مثلا کلام الله هست، قول الله هست، قرائت خدا هست و...، مجموعه ای از مفاهیم رو مد نظر داریم. نماینده این مقوله رو عنوانش رو میگذاریم کلام الله. اون معلومات چه می شوند ذیل مقوله ای با عنوان کلام الله تکلم می شود. ممکنه بگوییم یک جایی قول میشود. منظورمان در واقع ذیل مقوله کلام الله هست. ممکنه بگیم یک جایی قرائت می شود منظورمون ذیل کلام الله هست. هر کدوم از اینها هم، هر کدام از این مفاهیم درون مقوله تکلم خدا، آثار خودش رو داره. نوع رابطه خودش رو با عالم ایجاد می کنه. قرائت یک رابطه ای با عالم ایجاد میکنه. قول کردن یک رابطه ای با عالم ایجاد می کنه. خود واژه تکلم کردن در این مقوله تکلم خدا یک رابطه ای با عالم ایجاد می کنه، مستقلا خود مفهوم تکلم کردن. این تکلم کردن که میگیم مفهوم تکلم کردن، مساوی است با اون عنوان تکلم خدا که در این مقوله گذاشتیم، نیست، این یک رابطه ای با عالم ایجاد میکنه. برخی از این روابط که با عالم ایجاد میشه روابطی است روابط ایجادی است. برخی از این روابط که ایجاد میشه روابط شنیداری است. برخی از این روابط که ایجاد میشه یعنی از معلومات، به واسطه مقوله کلام الله به بیرون، برخی از این روابط، روابط بازگشتی است، بازگشت الی الله. اینجا دسته بندی های مختلفی وجود داره فراخور اون مفاهیمی که در مقوله کلام الله مورد نظر هست.