مسیر جامع تفسیر قرآن: شناخت مفاهیم قرآن، تبیین ماجراها و موضوعات بوسیله قرآن، پیدا کردن مصادیق
یک وجه از قرآن کتاب مُصَدِّق هست، یعنی قرآن از یک جهت کتاب مفاهیم هست، مفاهیم عالی مطرح میشه و از یک جهت کتاب مبین هست و تبیان کننده هست، کتابی هست که موضوعات رو بیان میکنه و روشن میکنه. از یک جهت کتاب مُصَدِّق هست، شما بعد از ارائه ی مفاهیم نیاز هست که یک دریچه ی دقیق پیش روی شما باز بشه، دریچه ی نگاه کردن دقیق پیشرو شما باز بشه و بعد از این دریچه ی دقیق نگاه کردن، شما نگاه بکنی و مصادیق رو پیدا بکنی و به سراغ مصادیق بری. پس سه تا کار هست، مفهوم رو صحیح و عالی بشناسی و از اون مفاهیم بتونی دریچه ای گویا و دقیق باز کنی و از اون دریچه به سراغ مصادیق بری. قرآن مصدِّق یک وجه از قرآن هست، یکی از مراحل و گام های بهره بردن از قرآن هست. اگر کسی نتواند که دقیقا به قرآن مصدِّق بپردازه بخشی از بهره های قرآنی رو نمیبره، از بخشی از بهره های قرآنی بی بهره میشه و حتی چه بسا ممکن هست در مواردی به خطا بره، جامع به قرآن نپرداخته است. به قرآن پرداختن لازم هست که جامع باشه، اصطلاحا تفسیر قرآن یعنی پرداختن جامع به قرآن، هم مفاهیم و معنا رو بشناسی، هم تبیان رو بشناسی، هم مصداق رو بشناسی، در مسیر از معنا تا مصداق روش های دقیق رو دنبال بکنی، تدبیر صحیح رو دنبال بکنی، تفکر صحیح رو دنبال بکنی، تعقل صحیح در آیات رو دنبال بکنی.
سیرکامل بهره بردن از قرآن: گام برداشتن از معنا تا مصداق در قرآن
بله پس مقوله ی کتاب مصدّق یک گام در برداشتها و فهم قرآن هست، یک گام مهم هم هست و این مقولات در کنار یکدیگر مکمل هم هستند. اگر اینها دقیقا کنار هم قرار نگیرند موضوع کامل نمیشه، اگر فقط در مفاهیم و معنا باقی بمونه موضوع کامل نیست، خوب هست ولی کامل نیست. باید از معنا تا مصداق رفت، این مقولات در کنار یکدیگر قرار بگیرند تا کامل بشه.
برداشت دین، از اصلیترین کاربردهای قرآن؛ ماجرای غدیر، طی طریق کامل از مفاهیم تا مصادیق است فلذا از لحاظ برداشت دین کامل است پس در موردش گفته می‌شود: «اَلیَومَ اَکمَلتُ لَکُم دِینَکُم»
شما میخواهید دینیات برداشت بکنید، یکی از کاربردها و از اصلیترین کاربردهای قرآن این هست که به شما دین بده، شما میگی کتاب دین، شما دینت رو از قرآن بگیری، یعنی دین داری شما، دینیات شما از قرآن چه زمانی کامل میشه؟ وقتی که از معنا تا مصداق بری لذا مطرح هست که«الیوم اکملت لکم دینکم ». چه اتفاقی اونجا افتاد؟ مصداق معلوم شد، از معنا تا مصداق جلو رفت، اگر در ماجرای غدیر مصداق معلوم نمیشد، الیوم اکملت لکم دینکم نبود، دین کامل نمیشد، فرض کنید در روز غدیر اینطور میشد که رسول الله صلوات الله علیه خودشون میرفتند بالای منبر و یک سری مفاهیم و معانی دقیق رو مطرح میکردند و یک سری شاخص ها و معیار ها میدادند که ولیّ بعد از من باید این ویژگی ها رو داشته باشه. اینجا شما نمی گفتی که دین کامل شد.
معنا، تبیان، مصداق، سه گام برداشت کامل از قرآن
باید از معنا تا مصداق پیش بره؛« معنا، تبیان، مصداق » مسامحتا عرض میکنیم و بحثش یک مقداری وسیع تر از این سه گام هست، این یک بحث قرآنی هست، خود این بحث در قرآن خیلی از موضوعات رو حل میکنه و روشن میکنه، اینکه شما باید از معنا تا مصداق بری.برخی از رفتارهای رسول الله صلوات الله علیه و آله در ماجرای نسبت به غدیر، در قبل از غدیر معرفی معنا هست. برخی از رفتار های رسول الله صلوات الله علیه و آله و آیات قرآن فضای تبیان هست. اولی معنا و مفاهیم مربوط به ولی بعد از رسول الله، بعد بخشی تبیان ولایت بعد از رسول الله هست، بخشی هم مصداق هست و خب این مسیر در برداشت از قرآن باید مورد توجه قرار بگیره، کاملا مورد توجه قرار بگیره.
برداشت دین از قرآن وقتی کامل می‌شود که هر سه گام معنا، تبیان و مصداق طی شود
ما یک موقعی مطرح میکنیم که بریم و از قرآن برداشت کنیم، برداشت بکنیم یعنی چی؟ میشه قرآنی پاسخ بدی؟ خود این هم یک بحث قرآنی داره، یکی از واژه های قرآنی برداشت از قرآن دین هست، شما دارید دینیات بر میدارید، و یک سری موضوعات دیگر. اینکه شما میفرمایید برداشت بکنیم یعنی چی؟ قرآن یک مسیری رو از معنا تا مصداق طی میکنه، اصلا شما از معنا تا مصداق رو شناختی، دوباره باید از این موضوع برداشت بکنی. حتی یک بحث معرفتی دقیق از معنا تا مصداق مطرح بشه این ربطی به من و شما نداره، یک بحثی هست که مطرح شده، شما چه میکنی؟ شما باید برداشت کنید، وقتی یک بحثی از معنا تا مصداق مطرح میشه یعنی فهم قرآن( مسامحتا بحث فهم رو مطرح میکنیم ) یعنی در قرآن تدبیر و تدبری انجام شد. خب انجام شد چه اتفاقی می افته؟ شما چی برداشت میکنید؟ بخشی و وجهی از این برداشت با عنوان دین شما مطرح هست، شما در این مقوله باید دین کسب کنید. در دین هم بحث« إکمال » خیلی مهم هست. اگر شما در مسیر برداشت از قرآن تا یک مقطعی، تا یک مرحله ای جلو بیای و از این بخشی از حرکت برداشت بکنی، دین شما ناقص هست. باید دین شما کامل باشه. حتی اگر از بخشی از قرآن( مثلا از معنا ) دین برداشت بکنی شما دین ناقص برداشت کرده ای، دین شما کامل نیست. این مسیر باید از معنا تا مصداق طی بشه تا دین کامل بشه. ما خیلی از اوقات که به قرآن میپردازیم جوری میپردازیم که دین مون کامل نمیشه.
بسیاری از تکذیب‌های دین، تکذیب مصداق است و نه تکذیب معنا
در بحث تکذیب های قرآنی که برخی افراد تکذیب میکنند یک جهت موضوع به مصداق برمیگرده و یا خود مصداق رو تکذیب میکنند یا مسیری که قرار هست به مصداق رسیده بشه رو زیر سوال میبرند یعنی عملا دارند تکذیب میکنند، عملا دارند یک روشی میگذارند که شما به مصداق صحیح نرسی. لذا به این افراد گفته میشه که شما دارید تکذیب میکنید، نمیگذارید که از این معنا بصورت صحیح و دقیق به مصداق رسیده بشه. بله باید در تفسیر قرآن، مسیر حرکت تفسیر روشن باشه و بر اساس این مسیر برداشتی که انجام میشه کامل باشه. یکی از برداشت ها دینیات هست، باید دین کامل برداشت بشه و إلّا ناقص باقی می ماند.
