آیا نماز یک فعل منحصر به فرد است و همه به دنبال رسیدن به آن و یا اینکه نماز دارای درجاتی است و همه مصلین واجد درجه ای از این فعل هستند
در بحث نماز یکی از موضوعاتی که وجود داره درجات نماز هست قیمتهای نمازهای مختلف یعنی به واقع آدم بشناسه که نماز دارای چه درجاتی هست یعنی آیا اصلاً نماز دارای درجات هست؟ آیا نماز یک فعل هست که همه به جستجوی اون فعل هستند و مقداری از اون بهره میبرند یا نه نماز دارای درجات مختلف هست یعنی ما اقامه کنندگان مختلفی از نماز داریم که دارای رتبه های گوناگون هستند یا اینطور هست که یک فعل داریم به معنا تام و کامل نامش هست اقامه ی نماز انسانها سعی می کنند که به اون فعل برسند در مسیر اون فعل رتبه بندی میشند در مسیر توفیق دست یابی به اون فعل نه اینکه به درجات مختلفی از نماز میرسند خب این باید بحث بشه، این رو چجور میشه پیدا کرد؟
ابراهیم ع در دوران پایانی عمر خویش از خدا درخواست می‌کند تا او را مقیم الصلاة قرار دهد
یعنی از روش هاش رفتار خوبان نسبت به نماز هست یعنی خوبان در جستجوی نماز چه رفتاری داشتند خداوند در چه زمانهایی به اونها این عنوان رو زده که اهل اقامه ی نماز هستند آیا در زمانهای متعدد از طول عمر اون فرد به اونها اطلاق اقامه کننده ی نماز شده؟ مثال عرض کنیم مثلاً در آیه ابراهیم 40 مطرح هست که اعوذ به الله من الشیطان الرجیم رَبِّ اجْعَلْنِي مُقِيمَ الصَّلاَةِ وَ مِن ذُرِّيَّتِي رَبَّنَا وَتَقَبَّلْ دُعَاء این رو کی می فرماید؟ ابراهیم علیه السلام، در چه زمانی این دعا رو مطرح می کنه؟ در ابتدای راه هست؟ در ابتدای مسیر رشد هست؟ در کجاست؟ آیه چی می فرماید؟ می فرماید که از زبان ابراهیم علیه السلام که خدایا من رو مقیم صلاۀ قرار بده و ذریّه ی من رو هم و از ذریّه ی من رو هم مقیم صلاۀ قرار بده، خب در مورد خودش الان چی می فرماید؟ من رو مُقِيمَ الصَّلاَةِ قرار بده مُقِيمَ الصَّلاَةِ یعنی چی؟ یعنی اقامه کننده ی نماز، یه سوال پیش میاد ای ابراهیم مگه تو اقامه کننده نماز نیستی در این آیه ابراهیم علیه السلام دعا می کنند که خدایا من رو اهل اقامه نماز قرار بده این آیه تقریباً چند سال از دوران پیری ابراهیم علیه السلام گذشته از دوران کِبَر سنّ ابراهیم علیه السلام گذشته، این یعنی چی یعنی ابراهیم علیه السلام چی میخواد؟ آیا اهل اقامه نماز نیست اگه هست چرا می فرماید که من رو جزء اقامه کنندگان نماز قرار بده من رو اقامه کننده ی نماز قرار بده من مُقِيمَ الصَّلاَةِ باشم یک مرد خدایی مثل ابراهیم علیه السلام سالها رفتار خدایی داشته باشه از بزرگترین انسانهاست مادون اهل بیت علیهم السلام جزء بزرگترین انسانهاست از اولوالعزم من الرسل هست در اواخر عمرش در دوران پیری از خداوند میخواد که خدایا من رو مُقِيمَ الصَّلاَةِ قرار بده با یه عجز و ناله ای هم میخواد رَبِّ اجْعَلْنِي مُقِيمَ الصَّلاَةِ وَمِن ذُرِّيَّتِي خدایا من و از ذریّه ام رو مُقِيمَ الصَّلاَةِ قرار بده رَبَّنَا خدایا یعنی بشنو داره خدا رو صدا میزنه وَتَقَبَّلْ دُعَاء این دعا رو قبول کن، خیلی برای ابراهیم علیه السلام مهم بوده در اون زمان رسیدن به این موقیعت برای ابراهیم علیه السلام مهم بوده خدایا این دعا رو قبول کن زمان دعای ابراهیم علیه السلام رو ببینیم در دوران پیری چند سال از دوران پیری گذشته بعد از به دنیا آمد اسماعیل و اسحاق سالها بعد از اون ابراهیم علیه السلام اینجا خیلی جلو اومده در این موقعیت بعد از این همه رشد بعد از این همه ارتقاء ابراهیم علیه السلام چی میخواد؟ من رو جزء مُقِيمَ الصَّلاَةِ قرار بده
دغدغه اصلی ابراهیم ع در سوره ابراهیم مقیم الصلاة شدن است
عنوان من به مُقِيمَ الصَّلاَةِ ، عنوانی که در سوره ابراهیم اصلی ترین عنوانی که در سوره ی ابراهیم، ابراهیم برای خودش درخواست میکنه این هست این رو میخوام، در سوره ی ابراهیم علیه السلام اصلی ترین عنوانی که ابراهیم علیه السلام از خداوند میخواد که من رو این جوری قرار بده این هست مُقِيمَ الصَّلاَةِ ، اگر میل ابراهیم دغدغه ی ابراهیم علیه السلام رو از سوره ی ابراهیم دنبال کنیم دغدغه ی ابراهیم جستجوی ابراهیم برای مُقِيمَ الصَّلاَةِ بودن هست
ابراهیم ع ذریه خود را در بیابانی رها میسازد و هدف خود را اقامه صلاة برمی‌شمرد
ابراهیم در سنّ پیری به تضرع در درگاه خدا افتاده به دست و پای خدا افتاده خدایا بشنو این حرف رو از من بشنو این دعای من رو قبول کن من رو مُقِيمَ الصَّلاَةِ قرار بده من دیگه پیر شدم من دیگه میخوام از این دنیا برم دیگه عمرم داره تموم میشه من رو جزء مُقِيمَ الصَّلاَةِ قرار بده، قبل از این ماجرا شما در دوران زندگی ابراهیم علیه السلام عنوان مقیم الصلاتی برای او نمی بینی در قبل از اون ابراهیم علیه السلام ذریه اش رو از ذریه اش رو برده و در وادی غَيْرِ ذِي زَرْعٍ عِندَ بَيْتِكَ الْمُحَرَّمِ عند، نزدیک، در کنار بیت الله قرار داده چرا این کار رو کرده؟ لِيُقِيمُواْ الصَّلاَةَ جهت گیری به سوی اقامه نماز هست داستان سکونت از ذریه ای ابراهیم علیه السلام در کنار خانه ی خدا جهت گیریش به سوی اقامه ی نماز هست هدف ماجرا دست یابی به اقامه ی نماز هست
در آیه 73 انبیاء گفته میشود « وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا وَأَوْحَيْنَا إِلَيْهِمْ فِعْلَ الْخَيْرَاتِ وَإِقَامَ الصَّلَاةِ » یعنی ابراهیم ع بعد از امام قرار داده شد اقامه نماز به او وحی شد
ابراهیم علیه السلام یه ماجرای بزرگ و عجیب و غریب رو شروع میکنه برای دست یابی به اقامه ی نماز این مسیر رو پیش میاد اون ماجرای بزرگ رو پیش میاره هدف دست یابی به اقامه ی نماز هست و البته در آخر اون ماجرا در اواخر اون ماجرا باز دعا می کنه خدایا تو من رو و ذریه ام رو مُقِيمَ الصَّلاَةِ قرار بده، در سوره ی انبیاء آیه ی 73 می فرماید که وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا وَأَوْحَيْنَا إِلَيْهِمْ فِعْلَ الْخَيْرَاتِ وَإِقَامَ الصَّلَاةِ وَإِيتَاء الزَّكَاةِ وَكَانُوا لَنَا عَابِدِينَ ما اونها رو ائمه قرار دادیم که به امر ما هدایت کنند به امر ما هدایت می کنند خب اونها کی هستند؟ از مصادیق این ضمیر در وَجَعَلْنَاهُمْ ابراهیم علیه السلام هست یکی از مصادیقش ابراهیم علیه السلام هست خب این آیه رو بگذاریم بالای سر بالای ماجرای تک تک انبیاء و رسلی که از مصادیق این ضمیر هستند یکیش ابراهیم علیه السلام، ما وقتی بالا سر اون نبی گذاشتیم این ضمیر رو مفرد میگیم وَجَعَلْنَاهُ اِمامً يَهْدی بِأَمْرِنَا وَأَوْحَيْنَا إِلَيْهِ فِعْلَ الْخَيْرَاتِ وَإِقَامَ الصَّلَاةِ وَإِيتَاء الزَّكَاةِ یعنی این ماجرا برای ابراهیم علیه السلام هم بوده خب این رو بگذاریم بعد ماجراهای ابراهیم علیه السلام رو ذیل این بچینیم ما او را امام قرار دادیم ابراهیم علیه السلام رو کی امام قرار دادید آیه اش کجا هست؟ می فرمایید آیه ی 124 سوره ی بقره وَإِذِ ابْتَلَى إِبْرَاهِيمَ رَبُّهُ بِكَلِمَاتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قَالَ إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامًا ما تو رو امام ناس قرار دادیم ما تو رو امام قرار دادیم امام قرار دادن ابراهیم علیه السلام کجا هست آیه ی 124 سوره ی بقره در انبیاء 73 ابتدای آیه می فرماید که ما او را امام قرار دادیم پس آیه ی 124 سوره ی بقره میشه ابتدای آیه ی 73 انبیاء يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا هدایت کنه به امر ما در ادامه چه کردیم؟ وَأَوْحَيْنَا إِلَيْهِمْ فِعْلَ الْخَيْرَاتِ ما به او در مورد ابراهیم علیه السلام میشه أَوْحَيْنَا إِلَيْهِ ما به او فِعْلَ الْخَيْرَاتِ رو وحی کردیم وَإِقَامَ الصَّلَاةِ واقامه ی صلاۀ و وحی کردیم وَإِيتَاء الزَّكَاةِ و ایتاء زکات رو وحی کردیم وَ كَانُوا لَنَا عَابِدِينَ و ابراهیم عبد ما بود برای ما مثل یه عبد بود برای ما عبد بود عابد بود خب ابراهیم رو امام قرار دادیم در ادامه چه اتفاقی افتاد به او وحی کردیم یکی از چیزهایی که به او وحی کردیم چی هست؟ اقامه ی نماز، این اقامه ی نماز چی هست که این امام در این فضا در این موقعیت باید با اقامه ی نماز آشنا بشه باید از مسیر وحی از اقامه ی نماز مطلع بشه با اقامه ی نماز آشنا بشه معارفش افزایش پیدا کنه با وحی مسیر نماز رو پیش بره با وحی مسیر اقامه ی نماز رو پیش بره به او وحی کردیم اقامه کردن نماز را هم مطلع شد هم با وحی پیش رفت این فعل رو این مسیر رو پیش رفت
ابراهیم ع سه ماجرا را یعنی فعل الخیرات، اقامه نماز، ایتای زکات را با وحی خدا به صورت عابدان یعنی کاملا هماهنگ با خدا پیش رفته است
این رو بگذاریم کنار اون آیه ی نوح علیه السلام کشتی رو ساخت به وَحْيِنَا با وحی ساخت ابراهیم علیه السلام میخواد مسیر اقامه ی نماز رو پیش بره چه جوری باید پیش بره؟ شما اینجا بفرمایید که به وَحْيِنَا، أَوْحَيْنَا به او وحی کردیم با وحی ما پیش رفت مسیر به سوی نماز رو با وحی پیش رفت، ابراهیم به وحی خدا با بهره بردن از وحی خدا مسیر اقامه ی نماز رو حرکت میکنه البته چند تا مسیر هست سه تا مسیر رو حرکت میکنه سه ماجرا رو دنبال میکنه فِعْلَ الْخَيْرَاتِ ، إِقَامَ الصَّلَاةِ ، إِيتَاء الزَّكَاةِ در این مسیر هم کاملاً هماهنگ حرکت میکنه ذره ای من درآوردی حرکت نمیکنه ذره ای بر اساس سلیقه حرکت نمیکنه کاملاً هماهنگ وَ كَانُوا لَنَا عَابِدِينَ کاملاً هماهنگ با خداوند از مسیر وحی خداوند با بهره بردن از وحی از جانب خداوند فِعْلَ الْخَيْرَاتِ رو دنبال میکنه اقامه ی نماز رو دنبال میکنه إِيتَاء الزَّكَاةِ رو دنبال میکنه،
قیمتی ترین دعای ابراهیم ع در سوره ابراهیم مقیم الصلاة شدن شدندر این سوره، این موضوع به قدری بزرگ جلوه داده شده که گویی پله آخر در بحث صلاة می‌باشد
این مسیر وقتی دنبال میشه شما می بینید که آنقدر نماز قیمت داره آنقدر نماز مهم هست آنقدر اقامه ی نماز آنقدر مُقِيمَ الصَّلاَةِ بودن مهم هست انگار یه پله ی آخر در بحث نماز هست پله ی آخر در اقامه ی نماز هست انگار موقعیت خوردن تیر به هدف هست در بحث نماز لذا ابراهیم علیه السلام دعا میکنه که رَبِّ اجْعَلْنِي مُقِيمَ الصَّلاَةِ اصلی ترین دعای ابراهیم قیمتی ترین درخواست ابراهیم آخرین درخواست ابراهیم از منظر سوره ی ابراهیم یعنی یه درخواست با تضرع یه درخواست با خواهش زیاد این اواخر وقتی میخواد یه درخواستی با خواهش زیاد داشته باشه درخواست مُقِيمَ الصَّلاَةِ بودن هست، قبل از این ماجرا برای ابراهیم علیه السلام بحث اقامه نماز یا مُقِيمَ الصَّلاَةِ بودن مطرح نیست
ابراهیم ع مسیر اقامه نماز را در پرتوی وحی حرکت نموده، این وحی لزوما وحی نبوت نیست، چرا که وحی نبوت عموما برای رساندن به دیگران است و این وحی برای خود ابراهیم ع می‌باش
آیا در این آیه ابراهیم علیه السلام درجه ای از اقامه ی نماز رو درخواست میکنه؟ و سوال دیگر از جهت دیگر آیا اقامه ی نماز مُقِيمَ الصَّلاَةِ بودن یک سر منزلی هست که ابراهیم علیه السلام به سوی آن حرکت کرده و الان رسیدن تمام و کمال به این سر منزل رو طلب میکنه بله ابراهیم علیه السلام طبق آیه ی ابنیاء 73 بعد از امام شدن مسیر حرکت در اقامه ی نماز رو به وحی خدا دنبال میکنه با وحی خدا این مسیر رو میره این توفیق بزرگی هست بسیاری از ماها مسیر اقامه ی نماز رو خودمون دنبال می کنیم به فکر خودمون دنبال می کنیم به سلیقه ی خودمون دنبال می کنیم به میل خودمون دنبال می کنیم به معرفت خودمون دنبال می کنیم ابراهیم علیه السلام چجوری دنبال کرد؟ به وحی خدا اون هم در این مسیر به وحی خدا چطور بود؟ وَ كَانُوا لَنَا عَابِدِينَ کاملاً هماهنگ قدم به قدم چجوری قدم بردار در مسیر اقامه کردن نماز این یه مقام هست این یه جایگاه هست این یه مقام هست این یه رتبه هست در حرکت به سوی نماز در حرکت به سوی اقامه ی نماز، مقطعی از مسیر حرکت ابراهیم علیه السلام به سوی اقامه ی نماز در اقامه ی نماز کردن به وحی خداست این مقطع مقطع قیمتی هست و لزوماً این وحی وحی نبوّت نیست، وحی نبوّت چی هست؟ عموماً وحی نبوّت از طریق نبی برای دیگران هست عموماً اینطور هست این وحی برای خود اونهاست
ابراهیم ع تا رسیدن به وحی اقامه نماز، مسیری را طی نموده است، رابطه این مسیر با بحث نماز چیست؟
اتفاقی برای خود اونهاست حرکتی در مسیر رشد خود اونهاست ابراهیم علیه السلام که با اون رتبه و مقام و از اون مسیر حرکت کرده اون مسیر رشد و به جایگاه امامت رسیده در ادامه مسیر در بحث اقامه ی کردن نماز با وحی خدا حرکت میکنه یعنی خداوند این رو از امتیازات اونها مطرح میکنه و این رو از لطف خودش مطرح میکنه که من به اونها وحی کردم با وحی من اونها در اقامه کردن نماز حرکت کردند ابراهیم علیه السلام در اون جایگاه در بحث اقامه ی نماز با وحی خدا حرکت میکنه و دست آخر به تضرع در درگاه خدا میافته و به درگاه خدا به دست و پا میافته و التماس گونه می فرماید که خدایا من رو مُقِيمَ الصَّلاَةِ قرار بده پس ابراهیم علیه السلام تا دعای به درگاه خدا که می فرماید من رو مُقِيمَ الصَّلاَةِ قرار بده یه مسیری رو پیش اومده اون مسیر رو وقتی با دوربین نماز نگاه کنیم کجا هست؟ یه جایی فرموده که رفته بخشی از ذریه اش رو از ذریه اش رو در کنار بَيْتِكَ الْمُحَرَّمِ قرار داده هدف و جهت کجا هست؟ به سمت اقامه ی نماز لِيُقِيمُواْ الصَّلاَةَ در گام بعد مشمول وحی خداوند در مسیر اقامه کردن نماز شده بحث وحی مطرح هست در گام بعد در آیه ی 40 سوره ی ابراهیم علیه السلام رَبِّ اجْعَلْنِي مُقِيمَ الصَّلاَةِ بحث دعای مُقِيمَ الصَّلاَةِ شدن مطرح هست
« وَ اتَّخِذُواْ مِن مَّقَامِ إِبْرَاهِيمَ مُصَلًّى»، گفته میشود که شما باید از فضای قیام ابراهیم ع، موقعیت نماز خود را برداشت نمایی، پس فضای حرکت ابراهیم ع به سوی نماز، الگوی حرکت ماست
امروز که خداوند میخواد از الگوی نمازی الگوی صلاتی الگوی حرکت صلاتی ابراهیم علیه السلام برای ما حرفی بزنه و مطلبی مطرح کنه چی می فرماید؟ ما از چه درس بگیریم و به چی نگاه کنیم ما رو چجوری به اون فضا ترغیب میکنه به ما میگه چجوری وارد شید اصلاً برای ما مهم باشه یا نباشه آیا به ما ربط داره ابراهیم علیه السلام چجوری رفت یا نرفت؟ در بحث نماز خداوند می فرماید که در دو جا در دو آیه این بحث رو مطرح میکنه در بقره ی 125 و در آل عمران 97 این موضوع رو برامون پر رنگ میکنه البته در بقره 125 کاملاً واضح به موضوع می پردازه در آل عمران 97 با استفاده از آیه ی 125 میشه بحث کرد روی این موضوع با استفاده از آیه ی 125 سوره ی بقره در آیه ی 125 سوره ی بقره می فرماید که نسبت به مردم نسبت به ماها می فرماید که وَ اتَّخِذُواْ مِن مَّقَامِ إِبْرَاهِيمَ مُصَلًّى از جایگاه قیام ابراهیم از فضای قیام ابراهیم شما موقعیت نماز بگیرید از فضای قیام ابراهیم علیه السلام شما فضای صلاۀ تون رو دریافت کنید فضای صلاتت رو از کجا بردار؟ از فضای قیام ابراهیم قیام ابراهیم به چی؟ شما از اون که به شما می فرماید شما فضای صلاتت رو برداشت کن پس قیام ابراهیم در صلاۀ پس مقام ابراهیم در صلاۀ الگوی شماست برای اینکه از اون مقام فضای صلاۀ خودتون رو بگیرید پس حرکت ابراهیم جستجوی ابراهیم مسیر ابراهیم علیه السلام در نماز الگوی ماست خداوند توصیه کرده که از اون مسیر از مسیر قیام ابراهیم برای نماز شما فضای نمازتون رو بگیرید فضای نمازتون رو از اونجا برداشت کنید .
