«الَّذِينَ هُمْ عَن صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ»، یعنی در عین نمازگزار بودن از نمازشون ساهون هستند
بسم الله الرحمن الرحیم ادامه مباحث نماز، یه نکته در مورد آیات مربوط به سوره ی ماعون خداوند می فرماید که اعوذ به الله من الشیطان الرجیم فَوَيْلٌ لِّلْمُصَلِّينَ * الَّذِينَ هُمْ عَن صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ * الَّذِينَ هُمْ يُرَاؤُونَ * وَيَمْنَعُونَ الْمَاعُونَ اینجا بحث آیه ی الَّذِينَ هُمْ عَن صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ به چه معنا هست؟ آیا یعنی کسانی که سراغ نماز نمیرند اصلاً به نماز نمی پردازند؟ یعنی دور از نماز هستند آیا به معنای تارک الصلاۀ ها هست؟ یا این غفلت و این کار سهو در نماز خوان ها هم اتفاق میافته؟ در این آیات عنوان این افراد هست مصلّین یعنی عنوان شون نماز گذار هست ویژگی شون در این مصلّین بودن چی هست؟ الَّذِينَ هُمْ عَن صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ ، این ویژگی شون رفتار شون در مصلّین بودن هست عنوان شون مصلّین هست در مصلّین بودن در عین اینکه نماز گزار هستند صفت شون چیه؟ الَّذِينَ هُمْ عَن صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ ، اگه بخوایم این صفت رو یه جور دیگه بیان کنیم میشه چی؟ الَّذِينَ هُمْ يُرَاؤُون عنوان اینها مصلّین هست عنوان این افراد هست مصلّین خب یه عنوان هست یعنی نماز می خونند ولی این مصلّین به چه معنا هست؟ معناش در ادامه گفته شده کسانی که الَّذِينَ هُمْ عَن صَلَاۀ پس اینجا می فرماید که الَّذِينَ هُمْ عَن صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ به یک معنا یعنی الَّذِينَ هُمْ سَاهُونَ عَن صَلَاتِهِمْ یعنی داره در مورد الذین یه خبری به ما میده در مورد رفتار الذین یه خبری به ما میده خبر از نوع رفتاری که دارند در چه فضایی اون رفتار رو دارند؟ در فضایی که از نماز دارند عبور می کنند در فضای پرداختن به نماز در پرداختن به نماز یک رفتاری دارند اون رفتارشون چی هست؟ ساهون عنوان شون مصلّین هست ولی رفتارشون در پرداختن به نماز ساهون هست،
ساهون، فاعلیتی در نماز است البته با بار مفهومی منفی
خب یه معنا از عَن صَلَاۀ یعنی در پرداختن به نماز اینها در پرداختن به نماز سهو کننده هستند یعنی اینها سهو کننده هستند سهو کننده هستند در چی؟ در نماز سهو شون کجا اثر میگذاره در نماز؟ به جای اینکه اونها از نماز اثر بگیرند سعی می کنند در دل نماز یک اثر بگذارند البته اثری منفی، اونها یک فاعلیّت دارند در نماز ولی فاعلیّتی از جنس منفی خب عَن صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ اگر بخوایم معناش رو دنبال کنیم باید به چه چیزهایی توجه کنیم؟ یکی به آیه قبل اینکه عنوان اینها مصلّین هست یعنی اینها عنوان شون خارج از مصلّین نیست خب پس باید به این دقت کنیم یعنی اینطور نباید معنا کنیم که اینها تارک الصلاۀ هستند اینجا بحث تارک الصلاۀ ها نیست چون اگه تارک الصلاۀ ها بود یعنی کسانی که اصلاً نماز نمی خونند طرف سی سال هست نماز نمی خونه عنوانش نمیشه مصلّین پس ما عَن صَلَاتِهِمْ سَاهُونَ نباید تارک الصلاة ها بی نماز ها کسانی که اصلاً اهل نماز نیستند معنا کنیم دوم اینکه بار منفی داره حتماً چرا؟ چون توصیف مصلّینی هست که خداوند اون مصلّین رو توبیخ میکنه فَوَيْلٌ لِّلْمُصَلِّينَ اون مصلّین توبیخ میشند پس باید به این بار منفی توجه کنیم یک مطلب دیگه بحث ساهون هست خبری که از این مصلِّین خداوند در این آیه می فرماید اونها چی هستند؟ در قبل گفته شده که اونها مصلّین هستند فعل شون عنوان شون عنوان فاعلیّت شون هست مصلّین خداوند عنوان فاعلیّت اونها رو عوض میکنه می فرماید الَّذِينَ هُمْ سَاهُونَ اونها باید یه فعلی انجام بدند یه عنوان براشون ثبت شده عنوان شون چی هست؟ مصلّین عنوانی که حاکی از فعل اونهاست خداوند این عنوان رو این فاعلیّت اونها رو توصیف میکنه یه فاعلیّت دیگه براشون مطرح میکنه می فرماید چی؟ اونها ساهون هستند سَاهُون عَن صَلَاۀ هستند درواقع اونها مصلّین نیستند مصلّین واقعی اونها سَاهُون عَن صَلَاۀ هستند
« الَّذِينَ هُمْ يُرَاؤُونَ»، یعنی که نمازشانفقط یک ظاهر است، توصیفی از ساهون میباشد
یه مطلب دیگه که میشه بهش توجه کرد آیه بعد هست الَّذِينَ هُمْ يُرَاؤُونَ اونها کیا هستند؟ اینجا می فرماید اونها کسانی هستند که يُرَاؤُونَ هستند اهل ریا هستند اهل ظاهر هستند اهل نمایش ظاهر هستند اهل این هستند که یه ظاهری نشون بدند وَيَمْنَعُونَ الْمَاعُونَ و منع می کنند ماعون رو، ظاهر نشون میدند ماعون رو منع می کنند اینها رو کنار هم ببینیم ظاهر نشون میدند ماعون رو منع می کنند یا حتی میشه به قبل عطف کرد و گفت ساهون هستند و منع می کنند از ماعون، سَاهُون عَن صَلَاتِهِمْ هستند و منع می کنند ماعون رو پس به نوعی الَّذِينَ هُمْ يُرَاؤُونَ توصیفی از کسانی هستند که سَاهُون عَن صَلَاتِهِمْ هستند توضیحی از ساهون از صلاۀ هست یعنی اگه میخوای سَاهُون عَن صَلَاۀ رو ببینی یه جا یه مصداق حداقل ازشون ببینی کسانی که اهل ریا هستند کسانی که نمازشون فقط یک ظاهر هست فقط یه نماز به نمایش میگذارند اِ ... پس نماز میخونند! از اینجا هم معلوم میشه که نماز می خونند، نماز می خونند به این معنا که یه عنوانی گرفتند و اون عنوان هست مصلّین،
ماعون مسیر صله دادن به مصلین از طرف خداست، ساهون که اهل نمایش و ریا هستند مانع این اعطا کننده میشوند فلذا صله‌ای دریافت نمیکنند
ساهون کی هستند؟ یه ماجرایی هست یه موضوعی هست با عنوان صلاۀ آدمها باید برند به صلاۀ به نماز بپردازند چه کار کنند؟ برند به سوی نماز برند در نماز، برند از نماز بهره ببرند عنوان کلیش چی هست؟ برند اقامه ی نماز کنند اهل توجه در نماز باشند اهل خشوع در نماز باشند اهل حفاظت در نماز باشند از نماز یا بر نماز باشند خلاصه اینکه یه فضایی هست یک ویژگی هست یک فعلی هست به نام صلاۀ، ساهون در فضای نماز آب می بندند مثلاً چه می کنند؟ هُمْ يُرَاؤُونَ به نمایش می گذارند فقط یه ظاهر وَيَمْنَعُونَ الْمَاعُونَ در این سوره شما اینطور فرض کنید که خداوند از ساهون که اسم فاعل مهم ترین اسم فاعل مصلِّین در این سوره هست خداوند اسم فاعلی مصلّین بودن اونها رو زیر سوال میبره براشون یه اسم فاعلی دیگه یه اسم فاعلیّت دیگه قائل میشه فاعلیت در نماز رو زیر سوال میبره فاعلیت اونها از جنس نماز رو زیر سوال میبره می فرماید اونها از جنس نماز فاعلیّت ندارند فاعلیّت اونها چیه؟ ساهون هست سهو کنندگی هست فاعلیّت اونها صلاۀ نیست فاعلیّت اونها سهو کنندگی هست برای این میخواد یک مثال بزنه شما اینطور فرض کنید آیات بعد یک مثال از ساهون هست الَّذِينَ هُمْ يُرَاؤُونَ یک فعل این فاعلان یک فعل این فاعلی که در نماز هست يُرَاؤُونَ هست ممکنه افعال دیگه ای هم داشته باشند ممکنه بسیاری از افعال حاکی از ساهون باشه یعنی بسیاری از افعال در مواجه ی با نماز حاکی از ساهون بودن باشه یکی از مهم ترین هاش اینجا مطرح هست يُرَاؤُونَ ، یه نمایش از نماز درست میکنه تو خالی بی فایده یه نمایش از نماز درست میکنه ولی به گونه ای داره رفتار میکنه که رفتارش مانع اثر اثر گذار اصلی هست مانع اثر ماعون هست ماعون اینجا به چه معناست اینجا اثرش رو کجا میگذاره؟ ماعون اینجا به معنای یک اثر گذار هست یک قیمت دهنده هست یک عطا کننده هست، عطا کننده در کجا؟ در نماز، در فضای نماز، این فرد یک نمایش از نماز درست کرده فقط ظاهرش مهم هست به این فرد میگی خب شما به نماز پرداختی در نماز چی گرفتی؟ هیچی پاسخش این هست که هیچی، چرا؟ چون مانع اَلمَاعُون هست کسی که نمایش از رفتاری درست کنه با عنوان صلاۀ ولی این نمایش رو جوری درست کنه که در نماز هیچی دریافت نکنه، در نماز باید یک صله ای بگیره هیچ صله ای نگیره دریافت نکنه چرا دریافت نکرده؟ چون منع ایجاد کرده در مسیر صله دهنده مانع ایجاد کرده در مسیر صله دهنده خداوند می فرماید این فرد اسمش هست ساهون، ببینید تا این جای بحث کسی که ساهون نیست یعنی چی هست؟ یعنی وقتی میخواد بره سراغ نماز نگاه میکنه تأمل میکنه اینکه من قرار نیست فقط یک نمایش درست کنم من قراره در این نماز یه چیزی بگیرم من قراره در این نماز از اثر گذارنده ای با عنوان ماعون یه چیزی دریافت کنم اگه به این موضوع توجه نداشته باشه اصلاً براش مهم نباشه فقط یه ظاهری از نماز درست کنه و در نمازش هیچ خبری از اثری نباشه هیچ اثری از اثر گذاری نباشه هیچ صله ای نگیره هیچ چیزی دستش رو نگیره این در واقع سهو در نماز کرده، بله این افراد عنوان ظاهری شون هست مصلّین عنوان اصلی شون هست سَاهُون عَن صَلاۀ، یه توضیح اصلی یه توضیح بخوایم از ساهون بدیم در دو آیه ی بعد هست الَّذِينَ هُمْ يُرَاؤُونَ * وَ يَمْنَعُونَ الْمَاعُونَ کسانی که یک نمایش درست می کنند از نماز یه ظاهر درست می کنند از نماز یه ظاهری که قابل نمایش هست ولی از ماعون در نمازشون خبری نیست ذیل سَاهُون عَن صَلاتِهِم یعنی سهو کنندگان عَن صلاۀ خودشون باید بنویسیم یکی از موضوعاتش میشه الَّذِينَ هُمْ يُرَاؤُونَ * وَيَمْنَعُونَ الْمَاعُونَ نماز تو خالی، نماز پوسته، نماز تهی، نماز نمایشی، نماز بدون صله، نماز بدون صله دهنده، نماز بی دستاورد
در نماز فاعلیتی به عنوان مصلین اتفاق میافته تا یک فاعلیت اصلی کار انجام دهد با عنوان ماعون ولی برخیی با فاعلیت ساهون و ریا کاری مانع این فاعلیت میشوند
بله در این سوره عنوان اصلی این مصلّین کی هست؟ چی هست؟ سَاهُون عَن صَلاۀ این عنوان اصلیش هست یعنی عنوان اصلی فاعلیّت این مصلّین در واقع سَاهُون عَن صَلاۀ هست فعلی که انجام میدند چی هست؟ هُمْ يُرَاؤُونَ وَيَمْنَعُونَ الْمَاعُونَ این افراد در صلاۀ ساهون هستند فعلشون يُرَاؤُونَ هست منع می کنند از ماعون، پس در واقع مقابل چی قرار می گیرند؟ مقابل ماعون، فاعلیّت این افراد در مقابل فاعلیّت یه کس دیگه ای قرار می گیرند این افراد فاعلیّتی دارند برای نماز میخواند برند نماز بخونند عنوان ظاهرشون هست مصلّین ولی فاعلیّتی که دارند ساهون هست این ساهون در واقع منع از یک فاعلیّت دیگر هست اون فاعلیّت هست ماعون، یه فاعلیّت دارند این افراد با عنوان ساهون در مقابل فاعلیّت ماعون اینها قرار بود چی باشند؟ قرار بود در واقع اهل صلاۀ باشند ولی وقتی اومدند سراغ نماز نوع رفتاری از خودشون نشون دادند نوعی از فاعلیّت رو در نماز دنبال کردند که ثمره اش شد منع فاعلیّت ماعون منع فاعلیّتی با عنوان ماعون، بله میشه رفتار مانع در نماز، ساهون رفتار مانع در نماز رفتار مانع از یک موضوع اصلی در نماز، در ماعون اون اصلیّت وجود داره اون محوریّت وجود داره فاعلی که قراره رفتار اصلی رو انجام بده شما میری در نماز که فاعلی یک رفتار اصلی انجام بده یه رفتار مهم اصلی اون چیزی که در نماز شما به واقع اون باید اتفاق بیافته به واقع اون باید ایجاد بشه به واقع اون باید جریان پیدا کنه یه فاعلی این رفتار رو انجام بده اون فاعل شما نیستی شمای نمازگزار نیستی ولی افرادی مانع از فعل اون فاعل میشند اون اتفاق ضروری که باید در نماز بیافته گاهی مَعَنَ رو به معنای اون اسباب و اثاثیه ی ضروری مورد نیاز، محوری، پایه ای در منزل می گیرند یعنی در فضای نماز شما یک اتفاق ضروری باید بیافته یه چیزهای ضروری در نماز شما باید جریان پیدا کنه که محوری هستند اسباب و اثاثیه ی محوری و ضروری نماز شما هستند یک فاعلی باید این رو اونجا جریان بده فرد با رفتارش مانع این جریان میشه مانع این فاعل میشه مانع فعل این فاعل میشه
مصلّین سوره ماعون در واقع فقط یک نماز گزار ظاهری هستند
در واقع طبق این آیات شما باید بری در نماز که اثر بگیری از ماعون، بری در نماز که کالای ضروری بگیری از ماعون، بری در نماز که در جریان فعل ماعون قرار بگیری، بله در سوره ی ماعون می فرماید که فَوَيْلٌ لِّلْمُصَلِّينَ پس ویل برای مصلّین بعد مصلّین رو توضیح میده خب بالاخره اینها مصلّین هستند یا نیستند؟ خب اگه مصلّین هستند که باید سرافراز باشند شما می فرمایی اینها چی هستند؟ اینها مصلّین ساهون هستند مصلّین يُرَاؤُونَ هستند در واقع ظاهری از مصلّین دارند مصلّین نمایشی ولی در واقع مصلّین نیستند
«قَالُوا لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّينَ»، در قیامت برخی ایراد کار خود را در مصلّین نبودن مییابند؛ مصلین سوره ماعون نیز در فضای قیامت چنین اعترافی خواهند داشت
این مصلّین یه جا اگه بخوایم رد مصلّین رو دنبال کنیم کجاست؟ ما در قرآن سه بار واژه ی مصلّین رو داریم یک بار در سوره ی معارج آیه ی 22 مصلّین مثبت هستند این مصلّین چه کسانی هستند؟ می فرماید که الَّذِينَ هُمْ عَلَى صَلَاتِهِمْ دَائِمُونَ اینها در واقع مصلّین هستند اینها بر صلاۀ شون دائمون هستند یک بار در سوره ی ماعون که می فرماید فَوَيْلٌ لِّلْمُصَلِّينَ ویل بر مصلّین اگر بخوایم خط این ویل بر مصلّین رو دنبال کنیم یعنی خداوند در کجا یک افرادی رو در ارتباط با صلاۀ معرفی میکنه در آینده در حوالی قیامت و بهشت و جهنم که اونها فضای منفی داشته باشند؟ آیه ای که پیدا می کنیم آیه ی مدّثر 43 هست قَالُوا لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّينَ از اونها پرسیده میشه که چه چیزی باعث شد که شما در سَقَر قرار بگیرید؟ چه چیزی باعث شده که شما در این فضاهای منفی قرار بگیرید؟ اونها پاسخ می دند که ما از مصلّین نبودیم خب اونها باید پاسخ بدند که ما مومن نبودیم اونها باید پاسخ بدند که ما انبیاء و رسولان رو تکذیب کردیم اونها پاسخ بدند که ما به کتاب خدا ایمان نیاوردیم، نه اونها ضعف شون رو دارند میگند اون نقطه ی ضعف شون رو دارند میگند اون کاستی شون رو دارند مطرح می کنند کاستی شون چی هست؟ ضعف شون چی هست؟ مصلّین نبودیم، یعنی در واقع ما جزء اون مصلّینی بودیم که خداوند از اول توبیخ شون کرده خداوند از روز اول حکم شون رو صادر کرد مصلّین نمایشی، بله در قیامت یعنی در روز جزاء در دورانی که انسانها جزاشون رو می گیرند نقطه ضعفهاشون رو خوب می فهمند نقطه ضعفهاشون رو متوجه میشند مقطع به مقطع در مقاطع مختلف هر کسی نقطه ضعفش رو متوجه میشه در یه مقطعی یه کسی میگه ای کاش من فلانی رو رفیقم نمی گرفتم یعنی میفهمه رفیق بد داشته میفهمه باید میرفته تحت لوای حَسُنَ أُولَئِكَ رَفِيقًا میرفته اونجا الان رفیقش رفیق بدی بوده نقطه ضعفهاش رو پیدا میکنه نقطه ضعفهاشون عیان میشه و اون رو مطرح میکنه بله این نمازگزاران که در دورانی از قیامت ضعف شون رو متوجه میشند و میفهمند که در واقع نمازگزار نبوده اند و بهره از نماز نداشتند ادامه ی همون حکم خداوندی هستند یعنی گرفتار همون حکم خداوندی شدند که خداوند در سوره ی ماعون فرموده فَوَيْلٌ لِّلْمُصَلِّينَ اینها در واقع از نماز بهره نبردند در واقع مصلّین نیستند
ساهون کسانی هستند که منعی در نماز ایجاد میکنند همان رفتاری که شیطان نیز دنبال آن میباشد: «يَصُدَّكُمْ عَن ذِكْرِ اللّهِ وَعَنِ الصَّلاَةِ»
یعنی اگر آشکار بشه آن چیز که باید آشکار بشه خودشون اعتراف خواهند کرد که لَمْ نَكُ مِنَ الْمُصَلِّينَ ما از مصلّین نبودیم پس سَاهُون عَن صَلاۀ یه منع از صلاۀ وجود داره درش یک دوری از صلاۀ وجود داره آن چیز که هست فقط یک نمایش هست یه منع از صلاۀ وجود داره یه دوری از صلاۀ یه بهره نبردن از صلاۀ یه فاصله از صلاۀ، پس کسانی که ساهون هستند یعنی نوع رفتاری رو دنبال می کنند نسبت به نماز که در واقع بین اونها و نماز فاصله میافته البته شیطان همین رو میخواد در آیه ی 91 سوره ی مائده مطرح هست که إِنَّمَا يُرِيدُ الشَّيْطَانُ أَن يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاء فِي الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ وَيَصُدَّكُمْ عَن ذِكْرِ اللّهِ وَعَنِ الصَّلاَةِ فَهَلْ أَنتُم مُّنتَهُونَ همانا شیطان اراده کرده که بین شما دشمنی و بغض بیاندازه به سبب خمر و مَیسِر و شیطان اراده کرده که صد کنه شما رو مصدود کنه راه شما رو عَن ذِكْرِ اللّهِ وَعَنِ الصَّلاَةِ ساهون راه اراده ی شیطان رو دنبال می کنند سَاهُون عَن الصَلاۀ ، شیطان در واقع میخواد در راه مومنین مانع ایجاد کنه مانع ایجاد کنه نسبت به چی؟ عَنِ الصَلاۀ ، بله شیطان اراده کرده با ابزاری راه شما مومنین رو راه شما کسانی که ایمان آوردید رو به سوی نماز در نماز ببندد شما میخواد به اَلصَلاۀ نزدیک بشید او صد می گذاره که به اَلصَلاۀ نزدیک نشید بله شیطان میخواد نسبت به نماز برای شما فاصله بیاندازه مانع ایجاد کنه شما رو منصرف کنه از نماز یعنی از بهره بردن از نماز بله این رو در ارتباط با ساهون عَن الصَلاۀ میشه دنبال کرد.
