نُسُک مسیر رفتن، پل رفتن از یک فضا به فضا عالی تر ، از صلاۀ به صلاتی عالی تر.
خداوند در تمامی امتها موضوعی قرار داده با نام «نُسُک» ، «مناسک» . « نُسُک » چیه ؟ «مناسک» در یک ماجرا چیه ؟ مفهومش چیه ؟ چرا گفته میشه مثلا ابراهیم (علیه السلام) در آیه ی 128 سوره ی بقره می فرماند که «رَبَّنا وَ اجْعَلْنا مُسْلِمَيْنِ لَكَ وَ مِنْ ذُرِّيَّتِنا أُمَّةً مُسْلِمَةً لَكَ وَ أَرِنا مَناسِكَنا وَ تُبْ عَلَيْنا إِنَّكَ أَنْتَ التَّوَّابُ الرَّحيم» ، « وَ أَرِنا مَناسِكَنا» ما امروز مطرح میکنیم مناسک حج ، مفهومش چیه ؟ میگیم خب یعنی اعمال حج ، خب چرا نفرموده که «و ارنا اعمالنا»؟ اعمال ما ، رفتار ما ، رفتاری که باید انجام بدیم رو نشون بده .
مناسک چیه ؟
یا خداوند در آیه ی 34 سوره ی حج می فرماد که « وَ لِكُلِّ أُمَّةٍ جَعَلْنا مَنْسَكا» برای هر امتی منسکی هست . در این جا می فرماد که « لِيَذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلى ما رَزَقَهُمْ مِنْ بَهيمَةِ الْأَنْعامِ» منسکی هست تا ، بخاطر این که ذکر کنند «اسم الله» را بر آنچیزی که بهشون رزق دادیم از « بَهيمَةِ الْأَنْعامِ» . « فَإِلهُكُمْ إِلهٌ واحِدٌ فَلَهُ أَسْلِمُوا وَ بَشِّرِ الْمُخْبِتين» .
یا در آیه ی 67 سوره ی حج میفرماد که لِكُلِّ أُمَّةٍ جَعَلْنا مَنْسَكاً هُمْ ناسِكُوهُ فَلا يُنازِعُنَّكَ فِي الْأَمْرِ » ما برای هر امتی منسکی قرار دادیم و اونها بر اساس اون منسک هستند ، پس با تو در امر نزاع نکنند . پس نبایستی بیاند و با تو ، خطاب به رسول الله (صلوات الله علیه) هست ، در امر نزاع کنند ، اونها را «وَ ادْعُ إِلى رَبِّكَ إِنَّكَ لَعَلى هُدىً مُسْتَقيمٍ» اونها را بسمت رب دعوت کن که تو بر هدایت مستقیم هستی .
یه نکته این که خداوند در این جا نمی فرماد که « إِنَّكَ لَعَلى صراط مُسْتَقيمٍ» ، « إِنَّكَ لَعَلى هُدىً مُسْتَقيمٍ» ، هدایت مستقیم هم مگه داریم ؟ پس معلوم میشه که (این را به عنوان نکته عرض میکنیم) هدایت درجات داره تا به هدایت مستقیم برسه و رسول الله (صلوات الله علیه) افتخارشون این هست که بر هدایت مستقیم هستند .
بله خداوند در شش آیه در قرآن بحث نُسُک و مناسک را مطرح میکنه . خب مفهوم نُسُک چیه ؟ بیاییم به آیه ی 162 سوره ی انعام بپردازیم . آیه خطاب به رسول الله (صلوات الله علیه) هست .
بگو نمازم و نُسُکم و حیاتم و مماتم برای الله و بخاطر الله هست که « رَبِّ الْعالَمينَ» هست . (بازم یک نکته ی کوچولو عرض کنم داخل پرانتز) شما این جا « صَلاتي وَ نُسُكي وَ مَحْيايَ وَ مَماتي» را بر دارید و بجاش بذاریم حمد ، اگه این را بردارید و بجاش حمد را بذارید میشه « الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمين» . خب این داخل پرانتز توضیح داره بعدا .
خب خداوند به سید ما رسول الله (صلوات الله علیه) می فرماد که « قُلْ إِنَّ صَلاتي وَ نُسُكي وَ مَحْيايَ وَ مَماتي لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمينَ» آیه ی کلیدی برداشت بحث نُسُک یکی این آیه هست و یکی آیه ی ابراهیم (علیه السلام) در سوره بقره . ما یه مقداری در مورد آیه 162 سوره انعام صحبت کنیم .
این آیه ارتفاع داره چون که از رفتار های سید ما رسول الله (صلوات الله علیه) هست . «إِنَّ صَلاتي وَ نُسُكي وَ مَحْيايَ وَ مَماتي» خب کدوم صلاۀ ؟ رسول الله (صلوات الله علیه) بخشی از اعمال و رفتارشون را دارند این جا مطرح میکنند . اعمال و رفتاری که کی انجام میدند ؟ در دنیا . « صَلاتي» ، «مَحْيايَ» ، این برای کی هست دنیا ، حیاتم در دنیا « لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمينَ» .
«إِنَّ صَلاتي وَ نُسُكي وَ مَحْيايَ وَ مَماتي» خب بیاییم سراغ « مَحْيايَ وَ مَماتي» حیات من در دنیا، ممات من ، موت من از دنیا ، از دنیا به کجا ؟ به چی ؟ به حیات آخرت . قبوله ؟ موت رسول الله (صلوات الله علیه) چیه ؟ موت بسوی حیات آخرت . حیات رسول الله (صلوات الله علیه) در آخرت بسیار عالی تر از حیات ایشان در دنیا هست . این ها استنادات قرآنی داره ها . حیات رسول الله (صلوات الله علیه) در آخرت بسیار عالی تر از حیات ایشان در دنیا هست .
رسول الله (صلوات الله علیه) « مَحْيايَ وَ مَماتي» را مطرح میکنند . موت رسول الله (صلوات الله علیه) برای چی هست ؟ عبور از حیات دنیا به حیات آخرت . قبول ؟ خب معادل این رسول الله (صلوات الله علیه) « مَحْيايَ وَ مَماتي» کل حیات دنیا و رفتن از حیات دنیا به حیات آخرت . درون این فضا رسول الله (صلوات الله علیه) یک رفتار دارند « صَلاتي وَ نُسُكي» که معادل این دو رفتار هست ، معادل « مَحْيايَ وَ مَماتي» ، « صَلاتي» در کجا؟ در دنیا . « صَلاتي وَ نُسُكي» ، «نُسُكي» چیه ؟ مسیر رفتن به صلاتی عالی تر . نُسُک مسیر رفتن ، نُسُک پل رفتن از یک فضا به فضا عالی تر ، از صلاۀ به صلاتی عالی تر. وقتی بریم جلوتر بخواهیم از حیات به حیاتی عالی تر بگیم می گیم «مَماتي»، موت .
مناسک اعمال نیست ، در مناسک چینش اعمال مهمه . در مناسک اعمال و رفتارها با هدف خاصی گذاشته شده ، در مناسک اعمال و رفتارها نشانه هستند ، فلشی جهت دارند .وقتی فردی مناسک را درست بهش پرداخته که بتونه از اون فضا عبور کنه و بره به فضای بعدی .
در ماجرای ابراهیم (علیه السلام) ، ابراهیم (علیه السلام) می فرماد که ، بعد از این که به همراه اسماعیل (علیه السلام) رفعت « الْقَواعِدَ مِنَ الْبَيْت» انجام میشه حالا دعا میکنه ، حالا می فرماند که «أَرِنا مَناسِكَنا» خب شاید اگر ما بودیم ، اگر با یک دیده ی معمولی نگاه بشه میگیم خب ابراهیم (علیه السلام) که اومدند و سالها هم کنار کعبه بودند و اعمال و رفتاری هم این جا داشتند ، یکی از عالی ترین کارهایی هم که انجام شد این بود که « وَ إِذْ يَرْفَعُ إِبْراهيمُ الْقَواعِدَ مِنَ الْبَيْتِ وَ إِسْماعيلُ رَبَّنا تَقَبَّلْ مِنَّا» وقتی این کار هم در موضوع خانه ی کعبه انجام شد، ابراهیم (علیه السلام) می فرماد که «أَرِنا مَناسِكَنا» ، حالا نُسُک این ماجرا را به ما نشون بده ، نُسُک ما در این ماجرا را به ما نشون بده ، چه جوری از این ماجرا ما بریم به فضایی عالی تر ؟ چه جوری از این ماجرا بریم بسوی ظهور امام (علیه السلام) ؟ چه جوری این ماجرا حرکت بسوی حج اکبر باشه ؟ چه جوری اصلا این ماجرا ، (ما مثلا داریم این جا زیارت می کنیم خانه ی خدا را ) چه جوری حرکت بسوی حج باشه ؟ با مناسک .
مناسک مسیر رفتن به فضایی عالی تر . پس مناسک اعمال نیست ، در مناسک چینش اعمال مهمه . در مناسک اعمال و رفتارها با هدف خاصی گذاشته شده ، در مناسک اعمال و رفتارها نشانه هستند ، فلشی جهت دارند .وقتی فردی مناسک را درست بهش پرداخته که بتونه از اون فضا عبور کنه و بره به فضای بعدی .
پس به تعبیری مناسک میشه شیوه ، روش ، اعمال ، رفتاری جهت دار ، با چینشی خاص ، هدفمند برای انتقال از یک فضا به فضایی عالی تر .
اگر فردی مناسک را جلو بره خدا به سمت او توبه میکنه . یعنی خدا به سمت او نزدیک میشه ، یعنی فضایی عالی تر . کلیتش برای ظهور امام (علیه السلام) هست . اگه مناسک درست حرکت بشه باید بره تو فضای ظهور امام (علیه السلام) که اونجا «وَ تُبْ عَلَيْنا» هست .
حالا ببینید شما وقتی که می خواهید یگید که مناسک حج ، اگه مفهومش درست جا بی افته یک کسی میره حج، باید بعد از مناسک حج به یک فضایی عالی تر رسیده باشه . بعضی ها جای گزین میکنند می ذارند اعمال حج . خب این افراد را به خطا می اندازه . اعمال حج نه ، مناسک حج . اگر مناسک پیموده بشه منتهی میشه به چی ؟ «وَ تُبْ عَلَيْنا» اونجا خداست که نزدیک شده . این جا با زبان دعا گفته شده که «أَرِنا مَناسِكَنا» نشون بده مناسک ما را «وَ تُبْ عَلَيْنا» خب این ها دعاست ، عملش میشه چی ؟ انجام مناسک و توبه ی خدا به سمت او . توبه ی خدا به سمت اون فرد . این خیلی جالب هست . این نشون میده که یک قدم ارتقاء هست ، یک قدم بزرگ ارتقاء هست . اگر فردی مناسک را جلو بره خدا به سمت او توبه میکنه . خدا به سمت او توبه کنه یعنی چی ؟ یعنی خدا به سمت او نزدیک میشه ، یعنی فضایی عالی تر . کلیتش برای ظهور امام (علیه السلام) هست . اگه مناسک درست حرکت بشه باید بره تو فضای ظهور امام (علیه السلام) که اونجا «وَ تُبْ عَلَيْنا» هست .
پس با « نُسُک » و حرکت صحیح در مناسک، انسان بایستی به سمت آخرت و آینده و فضایی عالی تر حرکت کرده باشه . ببین در آیه ی 200 سوره ی بقره خداوند می فرماد که «فَإِذا قَضَيْتُمْ مَناسِكَكُمْ» وقتی که مناسکتون تمام شد ، «فَاذْكُرُوا اللَّهَ » پس ذکر خدا کنید «كَذِكْرِكُمْ آباءَكُمْ أَوْ أَشَدَّ ذِكْرا» اون جوری که پدارانتون را ذکر میکنید یا شدید تر از اون ذکر کنید . خب این خطاب صحبت به کیا هست ؟ به اونهایی که مناسک را انجام میدند . خداوند یه استثناء میزنه ، میگه که بعضی ها مناسک را انجام نمیدند ، بعضی « قَضَيْتُمْ مَناسِكَكُمْ» نیستند . کیاند « ً فَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَقُولُ رَبَّنا آتِنا فِي الدُّنْيا وَ ما لَهُ فِي الْآخِرَةِ مِنْ خَلاق» بعضی ها هستند که حرکتشون ، رفتارشون ، گفتارشون چیه ؟ این که در دنیا به ما یه چیزی بده و از آخرت هیچ بهره ای ندارند .
پس بعضی ها حج میرند ، مناسک حج را در ظاهر بجا میارند ولی مناسک را بجا نیاوردند ، چون مناسک بجا نیاوردند بهره ای از آخرت ندارند ، « وَ ما لَهُ فِي الْآخِرَةِ مِنْ خَلاق» .
خب این یه توضیح مختصری از بحث نُسُک و مناسک ، شاید لازم باشه که یک جلسه هم فرصتی در موردش صحبت کنیم و این بحث یه مقداری بیشتر برامون جا بی افته ان شاء الله .
پس در آیه ی 162 که مطرح میشه « قُلْ إِنَّ صَلاتي وَ نُسُكي وَ مَحْيايَ وَ مَماتي لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمينَ» یک بحث در مورد «صَلاتي وَ نُسُكي» به این شکل هست که از این صلاۀ تا صلاۀ بعد نُسُکت چیه ؟ کلیه ی اعمال و رفتار ها باید به شکلی هدفمند جهت گیری شده کنار هم قرار بگیرند که فرد را به فضای عالی تر برسونند که اون موقه میشه گفت که این فرد دارای نُسُک هست .
یک صلواتی بفرستیم .
اللم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم
مناسک حج یعنی نظام این اعمال و رفتار، یعنی شکلی از این اعمال و رفتار که به شکل خاصی کنار هم چیده شده ، مسیری که ایجاد کرده و ارتقاءی که ایجاد میکنه
در مورد بحث مناسک در حج یکسری افراد به اصطلاح میرن حج، به چه مفهوم هست؟ میرن« عِندَ بیتِکَ المُحَرَم» اینها رفتند نزد بیت خدا، آیا حج رفتن؟ اصطلاحا بله، ولی آیا حج رفتند؟ رفتند« عِندَ بیتِکَ المُحَرَم».خیلی از رفتارها رو هم اینجا انجام میدن ولی آیا حج رفتند؟ نه! وقتی کامل هست که « مناسک» اجرا بشه. لذا گفته میشه که کسی میره حج حتما باید مناسک رو دقیق انجام بده ها!
خب این یک مقداری الان تبدیل به کارهای ظاهری شده، مناسک رو انجام بده یعنی چی؟ یعنی برو « عند بیتک المحرم» با اجرای مناسک برو در فضایی عالی تر. اگر اینکار رو نکنی میشی جزء اون دسته ای که خداوند میفرماید «فَمِنَ الناس» بعضی از مردم هستند که میرن اونجا فقط یک چیز دنیایی دستشون رو میگیره و از آخرت هیچ بهره ای نمیبرند« وَ ما لَهُ فی الآخرۀِ مِن خلاق» باید بتونند وقتی میرن « عند بیتک المحرم» اونجا با مناسک، برن به آخرت و در آخرت از خودشون فعلی بگذارند.
پس وقتی میگیم به مناسک حج بپردازیم باید هدفمند بودن و نظام اعمال و رفتار رو در حج بدونیم؛(چرا این عمل؟ چرا این عمل؟ چرا این رفتار؟ اینها جایگاهشون نسبت به هم چیه؟) . و به نشانه بودن و جهتی که این اعمال و رفتار میخوان ما رو ببرند پی ببریم و بر اساس اون بریم، یعنی عملمون عملی باشه که با اون جهت هست. پس آدم باید « مناسک» حج رو بشناسه، وقتی گفته میشه مناسک حج رو بدونید، مناسک حج رو بشناسید نگیم خب اعمال و رفتاری در حج هست رو بدونیم، نه! مناسکش رو بدونیم، یعنی چی؟ یعنی نظام این اعمال و رفتار، یعنی شکلی از این اعمال و رفتار که به شکل خاصی کنار هم چیده شده ، مسیری که ایجاد کرده و ارتقاءی که ایجاد میکنه، اینرو بشناسیم. بشناسید بعد بهش ببپردازید. یک موقعی گفته میشه «َ أَرِنَا مَنَاسِكَنا» خب شناختی، یعنی دیدی، یعنی فهمیدی مناسکمون اینجوریه، خب حالا بهش عمل کن، بهش بپرداز. به این مناسم بپردازیم و « فَإِذا قَضَيْتُمْ مَناسِكَكُمْ ؛ اینقدر که تا مناسک رو به پایان برسونید یعنی این اعمال و رفتارهای هدفمند رو با اون شناختی که از این نظام و مناسک دارید به پایان برسونید.
درون مناسک ارتفاع هست و از ثمرات «نسک» ذکر اسم الله است
درون مناسک ارتفاع دادن هست ولی درون جزء جزء اعمال لزوما ارتفاع نیست. تبدیل به «نُسُک» شد درونش ارتفاع هست.
یکی از بحثهای دیگری که در«نُسُک» باید بهش پرداخته بشه اینه که ثمرات « نُسُک» چیه؟ خداوند از ثمرات« نُسُک» مطرح میکنه «ذکرِ اسمُ الله» . یکی از ثمرات نسک، ذکر اسم الله هست. «ذکر اسمُ الله» برچی؟ بر رزق ها. حتی موقع «رزق بَهیمَۀُ الأنعام» .ببینید خیلی عجیبه حتی در جزئی ترین چیز، حتی در خوردن مثلا گوشت، این در « نُسُک» بودن آدم رو به جایی میرسونه که در استفاده از رزقها مثل استفاده از « بَهیمَۀُ الأنعام» بعنوان رزق، شما اهل ذکر الله باشید، اهل « ذکر اسمُ الله» باشید. بببینید این خیلی جالبه. یعنی اگر در« نُسُک» نباشید اهل « ذکر اسمُ الله» نمیشید و اون برای شما ارتفاع ایجاد نمیکنه،اون نوع پرداختن رزق برای شما ارتفاع ایجاد نمیکنه، شما سقوط میکنی یا حداقل اینه که ارتفاع نمیگیری.
اگر اهل « نُسُک» باشی، در« نُسُک» باشی، استفاده از رزق برای شما ارتفاع ایجاد میکنه و در آخرت ثمره داره وإلّا استفاده از اون رزق یک متاعی در دنیاست و هیچ ثمره ای در آخرت برای شما نداره. شما نشستی یک گوسفند بیچاره ای رو ذبح کردی و کبابش کردی و خوردی در دنیا هم لذت بردی و بابت اینهم ممکنه در آخرت مجازات نشی ولی هیچ ثمره ای در آخرت برات نداره. ولی اگر در« نُسُک» باشی، بر اساس « نُسُک» باشه این در آخرت هم برای شما ثمره داره.
پس « نُسُک» خیلی مهمه، اهل « نُسُک» بودن خیلی مهمه. به عنوان مثال در آیه 128 سوره بقره وقتی ابراهیم( علیه السلام) میفرماید « وَ أَرِنَا مَنَاسِكَنَا وَ تُبْ عَلَيْنَا» محصول پرداختن به مناسک چیه؟ رسیدن به جایی است که « تُبْ عَلَيْنَا» میتونه اتفاق بیفته. ثمره اش فضایی است که در اونجا میشه « تُبْ عَلَيْنَا» بشه. ابراهیم( علیه السلام) آگاه هست، ابراهیم ( علیه السلام) عالم هست، ببینید از ابتدای آیه دعاها به ترتیب هستند، ابراهیم(علیه السلام) میدونه برای اینکه « تُبْ عَلَيْنَا» اتفاق بیفته باید قبلش چی بشه؟ لذا میفرماید «وَ أَرِنَا مَنَاسِكَنَا» این مناسک رو به ما نشون بده، شما مناسک رو نشون بده که ما عمل کنیم، اینجاش رو دیگه خودش باید عمل کنه دیگه. خدایا به ما مناسک رو نشون بده و ما بهش عمل کنیم بهش بپردازیم ، براساس اون در یک فضایی قرار بگیریم و در اون فضا حالا« وَ تُبْ عَلَيْنَا».
