سوالاتی در مورد مفهوم کتاب؛ آیا در قرآن کتابهایی وجود دارد؟ و آیا در قرآن ذکر و رحمت و ... نیز وجود دارد؟
آیا این کتاب که پیش روی ما هست یک کتاب هست؟ آیا چند کتاب هست؟ آیا چند کتاب درون هم هست؟
آیا در این کتاب که پیش روی ما هست« ذکر» وجود داره؟ شما میفرمایی که بله. در برخی از آیات قران مطرح هست که« خداوند کتاب ذکر نازل کرده، خداوند ذکر رو نازل کرده»، در برخی جاها مطرح هست که« خداوند کتابی نازل کرده که درون اون آیات هست»، در برخی از جاها مطرح هست که« خداوند کتابی نازل کرده که مثلا درونش« شفاء» و «رحمت» هست.
- این چیزی که نازل شده و الان در دست ما هست چیه؟
- میفرمایید« کتاب الله».
- آیا فقط یک کتاب هست یا چند کتاب هست؟
مثلا میفرماید که« بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ، الر تِلْكَ ءَايَاتُ الْكِتَابِ» با تعجب میگی:« تِلْكَ ءَايَاتُ الْكِتَابِ»؟ کدام کتاب؟ آیا این کتاب همون کتاب ابتدای سوره ی بقرة هست؟ آیا همون کتابی هست که در ابتدای سوره بقرة میفرماید« بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ، الم(1) ذَالِكَ الْكِتَبُ لَا رَيْبَ فِيهِ» آیا همون کتاب هست؟
یا میفرماید که« بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ،حم(1)تَنزِيلٌ مِّنَ الرَّحْمَانِ الرَّحِيمِ( 2 )كِتَابٌ فُصِّلَتْ ءَايَاتُهُ قُرْءَانًا عَرَبِيًّا لِّقَوْمٍ يَعْلَمُونَ( 3 فصلت)»( در پرانتز عرض کنیم که در بحث« حم» این بحث وجود داره و الان به استناد همین دو سوره دو مقوله وجود داره، یک مقوله« تنزیل» و مقوله ی دیگر« کتاب». در سوره ی جاثیه میفرماید که« حم(1) تَنزِيلُ الْكِتَابِ مِنَ اللَّهِ الْعَزِيزِ الحْكِيمِ(2)» در این آیه دوم چی مطرح هست؟ بحث« تنزیل کتاب» مطرح هست، مقوله ی« تنزیل کتاب» مطرح هست، مقوله ی« کتاب» که در سوره ی فصلت این بحث تفکیک شده، مطرح نیست. در سوره فصلت هردو بحث مطرح هست« حم(1)تَنزِيلٌ مِّنَ الرَّحْمَانِ الرَّحِيمِ(2)» پس یک بحث« تنزیل» مطرح هست و دیگری بحث« کتاب» مطرح هست« كِتَابٌ فُصِّلَتْ ءَايَاتُهُ».
بله« كِتَابٌ فُصِّلَتْ ءَايَاتُهُ» کتابی که آیاتش تفصیل شده است.
قرآن ذکر، کتاب، شفاء، رحمت، تبیان، هدایت و ... می‌باشد.
قرآن« كِتَابٌ فُصِّلَتْ ءَايَاتُهُ» است و« کتاب ذکر» است و« کتاب شفاء و رحمت» است و« کتاب هدایت» است. در قرآن« ذکر» هست، در قرآن« شفاء و رحمت» هست، در قرآن« کتاب» هست، در قرآن« آیات» هست لذا میفرماید که« كِتَابٌ فُصِّلَتْ ءَايَاتُهُ» کتابی که آیاتش تفصیل داده شده. بعد شما از اون چی میبینید؟ شما اون رو کجاپیدا میکنید؟ در چه فضایی پیدا میکنید؟ « كِتابٌ فُصِّلَتْ آياتُهُ قُرْآناً عَرَبِيًّا لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ (3)» یعنی شما در قرآن عربی" کتابی که آیاتش تفصیل داده شده رو پیدا میکنید" شما در قران عربی« ذکر» هم پیدا میکنید. شما در قرآن عربی کتابی که« هدایت متقین هست رو پیدا میکنید» شما در قران عربی« شفاء و رحمت» رو هم پیدا میکنید، شفاء و رحمت هم در همین قرآن هست. شما در قران عربی« کتابی پیدا میکنید که بر رسول الله نازل شده تا با اون مردم رو از ظلمات به سمت نور خارج کنه»، شما در قرآن« تبیان» هم پیدا میکنید.
به تعبیری یک بحث وجود داره با عنوان« کتب خدا در قرآن». اینکه عرض میکنیم« کتب خدا در قرآن» مقصود اینکه کتابهایی که ربطی به هم ندارند نیست، بخشی از این عنوان وجوه مختلف کتب و درجات مختلف کتب هست. شاید در یک نظام هستند. هم درجات مختلف و هم وجوه مختلف همگی در قرآن هست.
در مراجعه به قرآن باید ابتدا دانست که به کدام وجه از کدام کتاب در چه درجه پرداخته می‌شود.
وقتی به آیات قرآن میپردازیم باید بدونیم که داریم به چی میپردازیم؟ وقتی به فرازی از آیات میپردازیم باید بدونیم که داریم به چی میپردازیم؟ باید بدونیم که داریم به فلان وجه از کتاب فلان درجه میپردازیم، باید بدونیم که داریم به فلان کتاب از این وجه میپردازیم. باید بدونیم که وقتی به این« آیه» میپردازیم، داریم به« ذکر» میپردازیم، یا اینکه داریم به «کتاب از وجه ذکر» میپردازیم.
یا اینکه شما میفرمایی که مثلا« کِتابِ مُصَدِّق»، بدونیم که وقتی به این فراز از آیات میپردازیم، این فراز از آیات « آیات کتاب مُصَدِّق» هستند.
چرا خداوند در قرآن، چندین بار از نزول کتاب صحبت کرده است؟ آیا این نشان دهنده وجود کتابهایی در قرآن است؟
آیا در قرآن فقط یک کتاب مطرح هست؟ آیا قرآن همون کتاب هست و« کتبی» که در آیات قرآن از اونها صحبت شده، یک کتاب هستند و منظورشون همین کتاب مکتوب و نوشته شده هست؟ چرا خداوند باید در قران چندین بار تکرار کنه که« کتاب رو نازل کردیم» خب یک بار فرمودی که« کتاب رو نازل کردیم» و همه مون هم قبول کردیم. آیا این« کتاب» ها در آیات مختلف با هم متفاوت هستند؟ آیا وجوه مختلف مدنظر هست؟
مفهوم فرقان چیست؟ خداوند میفرماید فقان را نازل کردم، آیا مفهوم رایج فرقان نازل شدنی می‌باشد؟
در قرآن« فرقان» هم وجود داره، آیا« فرقان» همون قرآن هست؟ خداوند فرقان رو نازل کرده. ببینید گاهی معنایی که از فرقان میشه درست نیست. عرض میشه فرقان به معنی" تشخیص، تشخیص حق از غیر حق" هست. یعنی وقتی یک کسی برسر دوراهی قرار میگیره بتونه تشخیص بده که اینطرفی بره یا اون طرفی بره، از این معنی این درمیآد که شما آیات قرآن رو مطالعه کرده باشی، با هدایت های قرآن آشنا شده باشی و از هدایتهای قرآن بتونی استفاده کنی و تشخیص درست و نادرست بدی.
آیا به این مفهوم میخوره که گفته بشه" خداوند این مفهوم رو نازل کرده باشه"؟ خداوند میفرماید« من فرقان رو نازل کردم». قرآن رو که جدا نازل کردم( این رو که میفرماید که قرآن رو نازل کردم) کتاب رو هم میفرماید نازل کردم، میفرماید فرقان رو هم نازل کردم.
آیا این مفهوم به مفهوم هدایت هست؟( هدایتی که در قرآن یا در کتاب هست).
خداوند در آیات ابتدایی سوره آل عمران میفرماید که أعُوذُ بِاللهِ مِنَ الشَیطَانِ الرَجِیم« بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ، الم(1) اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْحَىُّ الْقَيُّومُ(2) نَزَّلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ» پس ببینید؛« کتاب بر تو نازل شد».
خب پس اینحا بحث« نزول کتاب» و به تعبیری بحث" نزول تدریجی کتاب، اون هم« کتاب مُصَدِّق »"مطرح هست. یک بحث دیگر هم در ادامه مطرح هست بحث« نزول تورات و انجیل » هست، اینکه" تورات و انجیل هم نازل شده است " و دیگر اینکه" هدایت برای مردم وجود داشته "(مسامحتا عرض میکنیم چون فعلا نمیخواهیم این بخش رو معنا کنیم)، اینکه هدایت برای مردم وجود داشته.
« وَ أَنزَلَ الْفُرْقَانَ » و همون اللّه که« اللَّهُ لَا إِلَاهَ إِلَّا هُوَ الْحَىُّ الْقَيُّومُ(2)» هست« وَ أَنزَلَ الْفُرْقَانَ» فرقان رو هم نازل کرد.
چه زمانی؟ یک بحث« نَزَّلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ» مطرح هست؛ کتاب مُصَدِّق بر تو نازل میشه، به تدریج خدا این رو بر تو نازل کرد.( در پرانتز عرض کنیم که این آیه چه زمانی مطرح بوده؟ چه زمانی نازل شده؟ شما تاریخش رو پیدا میکنی، آیا جزء آخرین آیات قرآن هست؟ اگر بحث نزول قرآن بعد از این آیه ادامه دار هست، چرا خداوند نمیفرماید که" خدا بر تو کتاب را نازل میکند" چرا این رو نمیفرمیاید؟)
بحث بعدی که مطرح هست بحث« نزول قرآن» است، در ادامه سه تا بحث مطرح هست؛« نزول تورات و انجیل»،بحث «هدایت برای مردم» و بحث« نزول فرقان». خداوند بحث نزول فرقان رو مطرح میکنه.
اگر فرقان به مفهوم هدایت بود و اینکه انسانها با داشتن هدایت سر دوراهی راهشون رو پیدا میکردند، چه نیازی بود که خداوند بفرماید« وَ أَنزَلَ الْفُرْقَان»؛" خداوند فرقان رو هم نازل کرد" چه نیازی بود؟
