ارتباط اسباب نزول و نزول آیات چیست؟ آیا اگر فلانی آن رفتاری را که به سبب نزول شهرت یافته انجام نمی‌داد، آیه نازل نمیشد؟
در مورد بحث « اسباب نزول» که مطرح هست خب خیلی بحثها در ذیل بحث اسباب نزول میشه مطرح باشه و گسترده تر از اون چیزی که بصورت اسباب خاص در برخی کتب مطرح میکنند و ما باید جایگاه بحث اسباب نزول رو در موضوع تدبیر نزول قرآن بدونیم و پیدا بکنیم و ببینیم که چه ارتباطی با نازل شدن آیات قرآن داره؟
لذا دامنه اش خیلی وسیع هست، هم موضوعات خاصی که وجود داره، مثلا" ابولهب"،" اصحاب فیل"( البته بعضی از اینها ذکر داستان هستند) یا بحث های اسباب نزول خاص که وجود داره مثلا فلانی اومده رفتار زشت در کنار رسول الله صلوات الله علیه و آله انجام داده؛ نجوا میکنند، آیه نازل میشه، با صدای بلند صحبت میکنند، آیه نازل میشه. خب اگر نجوا نمیکردند این آیه نازل نمیشد؟ اگر با صدای بلند حرف نمیزدند تکلیف این آیه چی میشد؟
اینها شبهات جدی هستند، همین الان هم در برخی از این زمینه ها برخی ها دامن میزنن و بعنوان ضعف قرآن مطرح میکنند، و إن شاءالله با توکل برخدا این موضوعات روشن بشه و بدونیم که جایگاه اینها چی هست؟ و حتی گسترده تر میکنیم، عرض میکنیم که کسانی که فکر میکنند که اینها ضعف قرآن هست ما موضوعاتی بیشتر از اون چیزهایی که اونها مطرح میکنند مطرح میکنیم، خیلی آیات وجود داره که اینطوری هست مثلا آیاتی که خداوند میفرماید« وَ يَسْئَلُونَكَ عَنِ الرُّوحِ »؛" اونها سوال میپرسن که روح چی هست؟ بگو روح این هست"، یا اینکه اونها سوال میپرسن که" نبأ عظیم چی هست؟ بگو نبأ عظیم این هست". ببینید مثلا در مورد همین بحث سوره نبأ، خداوند میفرماید که أعوذُ بِاللهِ مِنَ الشَیطانِ الرَجیِم« بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ، عَمَّ يَتَسَاءَلُونَ(1) عَنِ النَّبَإِ الْعَظِيمِ(2) الَّذِى هُمْ فِيهِ مخُتَلِفُونَ(3)»؛ مطالب اینجا زیاد هست ولی یک مطلب رو اینجا عرض کنیم و اون اینکه اون افراد سوال میپرسند. یعنی چی؟ یعنی این موضوع قبل از اینکه این سوره مطرح بشه، مطرح بوده، اونها از چیزی سوال میپرسند که مطرح بوده. یا مثلا در اون آیه ی« وَ يَسْئَلُونَكَ عَنِ الرُّوحِ» پس بحث« روح» مطرح بوده. در کجا مطرح بوده؟ آیا در قرآن مطرح بوده؟ آیا رسول الله صلوات الله علیه و آله غیر از قرآن بحث روح رو توضیح میداده؟ و یا اینکه قبلا آیات از قرآن مطرح شده بوده که در اون آیات بحث روح مطرح بوده و اونها سوال میپرسیدند؟
( این رو در پرانتز داشته باشید که احتمالا این بحث دوم درست هست یعنی جایگاه این آیات بعد از برخی آیات هست بطور مثال سوره قدر نازل شده بوده و اونها میپرسیدند که" روح چی هست؟" یا به تعبیری« وَ يَسْئَلُونَكَ عَنْ ذِي الْقَرْنَيْنِ»خب قبل از این آیه، بحث« ذی القرنین» کجا مطرح بوده؟ آیا در قرآن مطرح بوده؟ و اینکه بعنوان یک داستان مطرح بوده؟ و اصلا چرا سوال میپرسیدند؟ چه کسی می اومده و سوال میپرسیده؟ آیا این عربی که در امورات خودش لنگ بوده می اومده از رسول الله صلوات الله علیه و آله میپرسیده که ذوالقرنین چه کسی هست؟ خب حالا رسول الله هم یک جوابی می دادند که ذوالقرنین فلانی بوده، چرا باید برای خداوند مهم باشه که بفرماید:« از تو از ذوالقرنین سوال میپرسن، بهشون بگو ماجرای او اینطور بود»).
مثلا این بحث« نبأ عظیم» خداوند میفرماید که« الَّذي هُمْ فيهِ مُخْتَلِفُونَ (3 نبأ)» یعنی این موضوع مطرح بوده و اونها در مورد این موضوع با هم اختلاف داشتند.
خب اینکه خداوند مطرح میکنه که اینها سوال میپرسند و این پاسخش هست، ارتباط این آیات با نزول قران چی هست؟ ارتباط نزول همین آیات با این بحث سوال چی هست؟
اگر بحث اسباب نزول را گسترش دهیم این سوال مطرح می‌شود که آیا قرآن متناسب با فرهنگ زمانه خود نازل شده است؟
بله وقتی همین بحث اسباب نزول ادامه پیدا کنه دامنه اش گسترده تر هست، مثلا به بحث" فرهنگ اعراب" این سوال پرسیده میشه که آیا آیات قرآن متناسب با فرهنگ اعراب نازل شده؟ یا اینکه در مورد آیات مختلف مثل بحث" توصیف بهشت و جهنم یا توصیف برخی از موضوعات یا توصیف برخی از داستانها" سوال وارد میشه، یا اینکه" چرا داستان بسیاری از موضوعات بشر وجود نداره و داستان برخی موضوعات که در اعراب برخی از این داستان مطرح بوده وجود داره "؟ مثلا داستان ابراهیم علیه السلام، خب اعراب با ابراهیم علیه السلام آشنا بودند، افرادی که بیشتر در منطقه ی خاورمیانه( غرب آسیا) بودند با ابراهیم علیه السلام آشنا بودند. چرا مثلا از پاشاهان دوهزار سال پیش چین داستانی نیست؟ یا حداقل در ظاهر وجود نداره.
پس این بحث اسباب نزول وقتی ادامه پیدا کنه بحث" فرهنگ" هم مطرح هست و این سوال مطرح میشه که" آیا قرآن متناسب با فرهنگ(فرهنگ آن روز) نازل شده؟"
ما به بحث" نزول قرآن با تناسب فرهنگ" و این بحث ها در حاشیه بطور اشاره ای خواهیم پرداخت و به بحث« اسباب نزول» إن شاء الله مفصل تر میپردازیم و إن شاء الله با محبت خدا ااونقدر که خدا صلاح بداند موضوع روشن خواهد شد که" جایگاه اسباب نزول چی هست؟" و إن شاء الله ساحت قران از بسیاری از شبهات دور بشه و روشن بشه که تصور بسیاری از کسانی که در قبال قرآن شبهه میکنند، غلط هست.
در بحث نزول دفعی و نزول تدریجی این سوال مطرح می‌شود که اگر همه قرآن دفعتا بر رسول الله ص نازل گردیده پس جایگاه اسباب نزول چیست؟
ببینید یک بحث با عنوان« نزول دفعی( یکبار بطور کامل)» و« نزول تدریجی» مطرح هست؛
مطرح هست که قرآن یکبار بطور کامل در اولین روزها یا اولین شب بعثت دَفعِی تمام قران بر رسول الله نازل شده و بعد به تدریج نازل شده. خب این یک نظریه ی معروف هم هست، خب اگر اینطور هست بحث« اسباب نزول» چی هست؟ اگر همه ی این قرآن یکبار دَفعِی بر رسول الله صلوات الله علیه و آله نازل شده، یعنی اون بحثی که گفته میشه" زمانی که با رسول الله حرف میزنید داد نزنید، وقتی میخواهید وارد خانه ی رسول الله صلوات الله علیه و آله بشید یواش صحبت کنید" یا اینکه فرموده شده" اونجا که نشستید درگوشی با هم صحبت نکنید" خب همه ی اینها که یکبار دفعی در شب اول بعثت بر رسول الله نازل شده. پانزده سال بعد بعنوان رسول الله صلوات الله علیه و آله این آیه ی رو قرائت کردند و در نزول تدریجی گفتند. خب آیا اینجوری هست؟
