عطایای خدایی دارای ویژگیهای خاصی هستند غیر محظور، غیر مجذوذ و حسابا از ویژگیهای عطایای خداوندی است
وقتی به مجموعه آیات مربوط به عطای خداوندی نگاه می‌کنیم، چند ویژگی برای بحث عطای خداوندی مطرح هست. یکی اینکه عطای خداوندی محظور نیست. خداوند عطاش رو محظور قرار نداده. این ویژگی کلی عطای خداوندی است. عطای خداوندی به افراد مختلف تعلق می گیره. به هؤُلاء و هؤُلاء. به آدمهای دنیایی و آدمهای آخرتی تعلق می گیره. عطای خداوندی به درجات مختلفی از انسانها تعلق می گیره. و در هر درجه تبعاتی داره. دارای مشخصاتی است و تبعاتی داره. عطای خداوندی به الذین سعدوا دارای ویژگیهایی است. برای الذین سعدوا عطای خداوندی دارای مشخصه ای است، دارای ویژگی است، ویژگی غیر مجذوذ. برای متقین عطای خداوندی دارای ویژگی است، ویژگی حسابا.
وقتی عطایی از جانب خداوند انجام می‌شود حتما علتی داشته و رفتار خداوند بعد از عطا با آن فرد متفاوت خواهد بود و همچنین از عطا گیرنده نیز رفتار مابه‌ازاء مورد انتظار است
عطای خداوندی به دنبالش رفتارهایی هست. در برخی از آیات، رفتار کسانی که به اونها عطا داده شده، مطرح هست. در برخی از آیات رفتار خود خداوند مطرح هست. پس عطای خداوندی انتهای کار نیست. وقتی عطا انجام میشه، هم عطا گیرنده رفتارهایی رو باید انجام بده هم عطا دهنده رفتاری رو در پیش می گیره. اون عطا علتی داشته. عطا انجام شده تا بعد از اون کار دیگری انجام بده. عطا انجام شده تا خداوند بعد از اون کاری انجام بده. موضوعی رو در پیش بگیره. عطا انجام میشه تا بر اساس اون عطا، عطا گیرنده رفتاری رو در پیش بگیره. مبنایی قرار بگیره برای رفتاری از سوی عطا گیرنده. عطای خداوندی در قبل و بعد از عطا شدن، موضوعاتی رو رقم می زنه برای دیگرانی که اون عطا بهشون انجام نشده. یعنی عطای خداوندی یک وجه تمایز ایجاد می کنه.
از دو بابت عطاگیرنده با مابقی متفاوت است اول اینکه او عطایی دارد که دیگران ندارد و دوم اینکه او براساس آن عطا میتواند رفتارهایی انجام دهد که دیگران نمی‌توانند
اینکه فردی که به او عطا شده دارای وجه تمایزی میشه با دیگرانی که به اونها این عطا انجام نشده. اولین وجه تمایز اینکه این عطا رو اونها انجام نشده. دومین وجه تمایز اینکه اونها، اون رفتاری که این عطا گیرنده، می تونه بر اساس این عطا انجام بده رو، اونها نمی تونن انجام بدن.ثمرات این عطا و تبعات این عطا برای اونها نخواهد بود. مثلا ببینید در سوره کوثر وقتی می فرماد: إِنَّ شَانِئَكَ هُوَ الْأَبْترَُ. چرا؟ چون از کوثر بهره ندارن. چون از کوثر بهره ندارن. اون کسی که عطا به او انجام شده در سطحی قرار می گیره و بر اساس اون عطا مسیری رو می تونه پیش بره که دیگرانی که اون عطا رو ندارن نمی تونن پیش برن. پس یک وجه تمایز ایجاد می کنه.
«فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَ انحَْرْ»، تعاملی بین رسول الله ص و خدا بعد از اعطای کوثر
تعاملی بین خداوند و عطا گیرنده، بعد از عطا شدن، اتفاق می افته که قبل از اون وجود نداره. به رسول الله ص می فرماد که فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَ انحَْرْ. این تعامل رسول الله ص با خداوند رو باید بعد از عطای کوثر معنا کرد. این سطح از تعامل قبل از عطای کوثر وجود نداره. و خداوند بعد از عطای کوثر به رسول الله ص، سطحی از برنامه و تعامل رو با رسول الله ص آغاز می کنه که قبل از آن وجود نداره.
با توجه به آیه 50 طه، خداوند به هر شیئی خلقش را عطا می‌کند و بعد از آن و بر اساس آن عطا تعامل دیگری شروع می‌شود با عنوان هدایت
بله مثلا در آیه 50 سوره طه می فرماد که قَالَ رَبُّنَا الَّذِى أَعْطَى كلَُّ شىَْءٍ خَلْقَهُ ثمَُّ هَدَى. خداوند به هر شیئی خلقش رو عطا می کنه. خوب پس در این نقطه، الان ما قبل چی داشتیم؟ کل شیء. الان چی داریم؟ بعد از این جمله چه داریم؟ کل شیء که خلقی به او عطا شده. نوعی از خلقت به او از جانب خداوند عطا شده که این کل شیء با کل شیء قبلی فرق داره. از اینجا به بعد یک تعامل دیگری شروع میشه، بین خداوند و کل شیء. از جانب خداوند چی هست؟ ثمَُّ هَدَى. خداوند هدایتش رو بر کل شیء جریان میده. یعنی این ظرفیت ایجاد شد بر اساس عطای خداوندی.
عطایای خداوندی شروع تعامل جدید عطا شونده با خداست
بله این مطلب در عطا هست. جمع بندی اینکه عطای خداوندی دارای درجات هست. در هر درجه ای دارای ویژگیها و مشخصاتی هست. با عطای خداوندی فصلی از تعامل بین خداوند و عطا گیرنده آغاز میشه. و تمایزی بین عطا گیرنده و کسانی که این عطا به اونها انجام نشده، اتفاق می افته. پس این موضوع در عطا وجود داره و منطقی هم هست. وقتی خداوند شیئی رو، موضوعی رو، مقوله ای رو به کسی یا شیئی عطا می کنه، حتماً حکمتی درش هست. و پس از اون انتظار فصل جدیدی از رفتار، بین خداوند و اون عطا گیرنده هست.
عطا از بابتی به خاطر شایستگی عطاشونده و جزایی بر اعمال اوست و از بابتی به خاطر انجام رفتارهایی از جانب عطا شونده به خاطر آن عطیه
در واقع عطای خداوندی یک مفهومی است که دو جهت داره، به دو جهت این کار انجام میشه. یه جهت بخاطر عقبه موضوع. این فرد به دلایلی شایسته این عطاست. خوب حالا که این فرد شایسته این عطاست، این عطا به او انجام میشه، آیا در اینجا متوقف میشه؟ نه این عطا یه جهت دیگر هم داره. آغاز یک فصل جدیدی از رفتارهاست. از تعامل بین او و خدا. عطا به معنای فقط جزا نیست. عطا به معنای دستمزد نیست، فقط دستمزد نیست، فقط پاداشت نیست. در عطا دادن جزا مد نظر هست، جَزاءً مِنْ رَبِّكَ عَطاءً حِساباً. جزا مد نظر هست. ولی عطا رفتاری است. عطا فعلی است از جانب خداوند که دارای تبعاته. شما از صرف جزا تبعات انتظار نداری. اگه کسی دستمزد کسی رو بده دیگه ازش انتظاری نداره. دیگه نمی تونه ازش در خواستی داشته باشه. چون من به تو دستمزد دادم پس تو این کار را بکن. خوب ببخشید دستمزد کارهای گذشته منو دادی، دیگه انتظار جدید که نباید داشته باشی.
