اقامه صلاة و تهجد به وسیله نماز تا رسیدن به مقام محمود
1393/03/01
اقامه صلاة و تهجد به وسیله نماز تا رسیدن به مقام محمود
مقام محمود جایی هست که رسول الله (صلوات الله علیه) دغدغه دارند و امید دارند که به اون جا برسند و در اونجا قرار بگیرند
خداوند در آیه ی 79 سوره ی اسراء می فرماد که «وَ مِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَةً لَكَ عَسى أَنْ يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقاماً مَحْمُودا» ، خب در خواست یک رفتار از رسول الله (صلوات الله علیه) هست ، در قبال چی ؟ در قبال این که به مقام محمود برسی . پس رسیدن به مقام محمود دغدغه ی رسول الله هست . مقام محمود جایی هست که رسول الله (صلوات الله علیه) دغدغه دارند و امید دارند که به اون جا برسند و در اونجا قرار بگیرند و خداوند در قبالش یک رفتار از رسول الله ص می خواهد . مقام محمود جایی هست که رسول الله (صلوات الله علیه) می تونند در اونجا کارهای مختلفی انجام بدند . جاش کجاست ؟ در قیامت .
شرط رسیدن به مقام محمود؛ یعنی جایگاه شفیع و منجی در قیامت، تهجد در بخشی از شب می باشد
جایگاه مقام محمود در قیامت هست و در قیامت رسول الله (صلوات الله علیه) در این جایگاه بسیاری از امورات را اداره میکنند ، از جمله ی اون امور شفاعت هست .
خب ما در بسیاری از روایات می خونیم که در قیامت رسول الله (صلوات الله علیه) میاند و امتشون را شفاعت میکنند ، آیا این کار به سادگی انجام شده ؟ آیا چون ایشون رسول الله هستند پس شفاعت میکنند ؟
رسول الله یعنی بسوی دنیا ، خب ایشون اومدند در دنیا ؛ اون که قیامت هست . در قیامت چکار میکنند ؟ چگونه با امتشون رفتار کنند ؟ چگونه برای امتشون شفاعت کنند ؟ چگونه ناجی باشند ؟
خداوند یک مسیر قرار داده «وَ مِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَة» شب بیدار بمون و به نافله بپرداز.
گاهی ما میخوانیم در داستانها ، در روایات ، در تاریخ که رسول الله (صلوات الله علیه) شب زنده داریهای زیادی داشت ، امیرالمومنین (علیه السلام) شب زنده داریهای زیادی داشت . شبها نافله می خوند ، گریه می کرد ، راز و نیاز می کرد با خدا . برای ما سوال میشه ، چرا ؟ برای چی این کار را می کرد ؟ برای چی این همه دعا و راز و نیاز و توسل ؛ چرا ؟
خب یک قسمتش این جاست ، بخطر چی ؟ «عَسى أَنْ يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقاماً مَحْمُودا» در قیامت در جایگاه مقام محمود قرار بگیری و از اون جا رفتار کنی. شما فکر میکنی میگی ، آدم این جوری نتیجه میگیره ، امیرالمومنین (علیه السلام) شبها راز و نیاز میکرد که در قیامت در جایگاهی باشه که بتونه ناجی بشه ، بتونه شفاعت کنه . البته این یک از ثمرات اون جایگاه هست.
از قیمتی ترین، مرتفع ترین و معمائی ترین آیات نماز، آیه 78 سوره اسراء می باشد
در آیه ی 78 سوره اسراء خداوند می فرماد که :
« اعوذ بالله من الشیطان الرجیم أَقِمِ الصَّلاةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلى غَسَقِ اللَّيْلِ وَ قُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ كانَ مَشْهُودا» این آیه از قیمتی ترین آیات نماز ، مرتفع ترین آیات نماز ، و معمایی ترین آیات نماز هست . هم در مورد جایگاه مرتفع نماز در این آیه صحبت هست، هم در مورد نحوه ی نماز در این آیه صحبت هست هم در مورد آثار عظیم نماز در این آیه صحبت هست.
این آیه را بایستی در موردش صحبت بشه و بعد در دل این آیه چهار تا آیه بررسی بشه،
«وَ مِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَةً لَكَ عَسى أَنْ يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقاماً مَحْمُودا» ، بهتر هست که این جوری بخونیم آیه را
«أَقِمِ الصَّلاةَ» این با اشاره هست . خداوند در این آیه مثلا می فرماد که مثلا «أَقِمِ الصَّلاةَ» خب ما بریم یه نماز این جا بخونیم ، یه نماز اون جا بخونیم تمام دیگه ، چهار تا نماز بخونیم پنج تا نماز بخونیم . خداوند به رسول الله
(صلوات الله علیه) می فرماد که «أَقِمِ الصَّلاةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلى غَسَقِ اللَّيْلِ وَ قُرْآنَ الْفَجْر» یک موقعیت دیگه ، بین این دو موقعیت «وَ مِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نافِلَةً » .
این « مِنَ اللَّيْلِ» به کجا بر می گرده ؟ اون زمانی که ما فکر می کردیم که ، آدم گمان میکنه که به این آیه ی «أَقِمِ الصَّلاةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلى غَسَقِ اللَّيْلِ وَ قُرْآنَ الْفَجْر» تو این جا نیست ، وقتی این جا نیست خداوند این جا می فرماد که « فَتَهَجَّدْ بِهِ» بوسیله ی نماز این جا تهجد داشته باش ،«نافِلَةً» این نافله هست برای تو .
نماز، از نماز ظهر شروع میشه تا نماز صبح. شروع نماز از وقتی است که خورشید رو به غروب گذاشت. باید به نماز رفت به جایی رسید که نماز بشه «قرائت فجر» بخاطر نماز، فجر بیاد، یعنی نماز مجرای فجر خورشید باشه.
پس نماز، از نماز ظهر شروع میشه تا نماز صبح. شروع نماز از وقتی است که خورشید رو به غروب گذاشت. باید به نماز رفت به جایی رسید که نماز بشه «قرائت فجر» بخاطر نماز، فجر بیاد، یعنی نماز مجرای فجر خورشید باشه. یا رسول الله! چرا نماز؟ (بخاطر اینکه) خورشید داره میره، خورشید رو به غروب گذاشته، ثانیه ی اولی که خورشید رو به غروب گذاشت وایستا برای نماز، چرا نماز؟ تا برسی به « قرآن الفجر» ، تا برسی بجایی که با نماز و از مسیر نماز و از مجرای نماز فجر رو بیان کنی، فجر رو قرائت کنی.
چرا خداوند در آیه ی 81 میفرماید که «وَقُل جاءَ الحَق» ، چرا خداوند نمیفرماید که «وَ جاءَ الحَق وَ زَهَقَ الباطِل» ، در آیات دیگریست که خداوند میفرماید؛ «وَ جاءَ الحق»، «جاءَ الحَق وَ زَهَقَ الباطِل». اینجا خداوند به رسول الله( صلوات الله علیه) میفرماید که «وَقُل جاءَ الحَق وَ زَهَقَ الباطِل» ؛ بگو. کجاست اینجا که خداوند به رسول الله میفرماید بگو! چرا رسول الله اینجا باید این مطلب رو بگه؟ خب خداوند بفرماید« جاءَ الحَق وَ زَهَقَ الباطِل» .
در آیه ی 80 خداوند میفرماید که« وَ قُل» ؛ حالا بگو، «وَ قُل رَّبّ أَدْخِلْنىِ مُدْخَلَ صِدْقٍ وَ أَخْرِجْنىِ مخْرَجَ صِدْقٍ وَ اجْعَل لىّ مِن لَّدُنكَ سُلْطَنًا نَّصِيرًا(80)» این حالا چه زمانی هست؟ وقتی که پایه ی اقامه نماز رو گذاشتی، بیا در فضای اقامه نماز، وقتی پایه ی اقامه نماز رو گذاشتی، خداوند یک نقطه از آخر رو هم مطرح میکنه، امید داشته باش « مقام محمود» رو از آینده، از قیامت امید داشته باش « مقام محمود» رو. خب حالا الان چیکار کنیم؟ خب حالا بگو؛ «وَ قُل رَّبِّ أَدْخِلْنىِ مُدْخَلَ صِدْقٍ؛ شما اینرو بذارید « فی مقعد صدق» یعنی «وَ قُل رَّبِّ أَدْخِلْنىِ مُدْخَلَ صِدْقٍ وَ أَخْرِجْنىِ مخُْرَجَ صِدْقٍ » بذارید؛ « فی مَقعَدِ صِدق» ذیل بحث « فی مقعد صدق» یعنی به سوی اونجا. میخوای بری مقام محمود؟ باید از یک فضاهایی خارج بشی، به یک فضاهایی داخل بشی،داخل شدن و خارج شدن، داخل شدن و خارج شدن، گام های به سوی مقام محمود. ذیل چه فضایی؟ که آخرش بشه کجا؟ « فی مَقعَدِ صدقٍ عَندَ مَلیکٍ مُقتَدِرٍ» .
با چه ابزاری از یک فضایی خارج بشیم و به یک فضایی داخل بشیم؟ فضایی که ذیل « فی مَقعَدِ صدقٍ عَندَ مَلیکٍ مُقتَدِرٍ» هست. با چه ابزاری؟ با اقامه نماز. بیا اهل اقامه نماز بشو، حالا بگو از این فضا خارج بشم، به این فضا داخل بشم، از این فضا خارج بشم و به این فضا داخل بشم.پس یک جمع بندی کوتاه داشته باشیم ؛اینکه یا رسول الله! ( این کلام خداست، یعنی خطاب به رسول الله هست) ؛أَقِمِ الصَّلَوةَ» إه! «أَقِمِ الصَّلَوةَ» ؟ برای چی؟
خداوند در یک جایی به موسی ( علیه السلام) میفرماید که« أَقِمِ الصَّلَوةَ لِذِكْرِى(14)إِنَّ السَّاعَةَ ءَاتِيَة» .اقامه صلاة کن، بخاطر ذکر، ذکر چی؟ ذکر اون ماجرا که اومدی پیش اون درخت، من با تو حرف زدم، اومدی پیش خودم. برای اینکه اون رو ذکر کنی، برای اینکه برگردی مدام اونجا، برای اینکه بتونی بیای اونجا « أَقِمِ الصَّلَوةَ» .
چرا با اقامه صلاة مدام ذکر اون ماجرا رو داشته باش، که بتونی هموار اونجا بمونی، چرا همواره اونجا بمونی؟ چون «ساعة» نزدیکه، « إِنَّ السَّاعَةَ ءَاتِيَة». موسی ( علیه السلام) به خدا نزدیک شده، کجا؟ موقعی که پیش اون درخت رسیده. بله، فضای موسی (علیه السلام) رو ببینید، موسی ( علیه السلام) کجاست؟ جایی که خداوند میفرماید ؛یا موسی! «إِنَّنىِ أَنَا اللَّهُ؛ منم خدا، لَا إِلَاهَ إِلَّا أَنَا فَاعْبُدْنىِ» . از وقتی که میفرماید ؛« إِنَّنىِ أَنَا اللَّهُ لَا إِلَاهَ إِلَّا أَنَا» بعد دوباره میفرماید« فَاعْبُدْنىِ». این « فَاعْبُدْنىِ» توضیحش کجاست؟ شما در آیات بعد میبینید؛ برو! برو به سوی فرعون، برو اینکار رو بکن،برو اونجا این کار رو بکن، این آیات پیش تو، این ابزار دست تو، این یعنی « فَاعْبُدْنىِ»؛ با من هماهنگ باش ، حواست کاملا به من باشه، اونجوری که من میگم رفتار کن، این یعنی« فَاعْبُدْنىِ».
خب خداوند داره به موسی( علیه السلام) میفرماید که برو، شما برو جای موسی( علیه السلام) میگی کجا برم؟ خدایا! تو اینجا هستی، میگی منم،منم خدا. خداوند حال و هوای موسی ( علیه السلام) رو بهش توجه میکنه و یک ابزار به دست او میده، میگه« وَ أَقِمِ الصَّلَوةَ لِذِكْرِى» برو پیش فرعون، برای اینکه مدام بتونی بیای اینجا، حال و هوات بیاد اینجا، روحت بیاد اینجا پیش من، «وَ أَقِمِ الصَّلَوةَ » کلا هم حواست باشه که « ساعه» نزدیکه.اینجا خداوند دست موسی( علیه السلام) یک ابزار نماز میده برای ذکر، همین ماجرا رو خدا با رسول الله( صلوات الله علیه) داره، به ایشون هم میفرماید که « أَقِمِ الصَّلَوةَ » ولی نمیفرماید « لِذِکری» ،( میفرماید) أَقِمِ الصَّلَوةَ لِدُلُوكِ»؛ بخاطر اینکه خورشید داره میره.
چرا « أقِمِ الصلاة»؟ بخاطر «لِدُلوکِ الشَمس»؛ چون خورشید داره می ره
در حاشیه در پرانتز عرض کنیم ببینید اینکه رسولان ( صلوات الله علیهم) قبل از سید ما رسول الله ( صلوات الله علیه) اومدند، هم به سوی این بودند که رسول الله ( صلوات الله علیه) بدنیا بیاد، خورشید بیاد« وَ الشَّمْسِ وَ ضحَُئهَا(1)» شمس بیاد. خب حالا رسول الله اومدند، مسیر به سوی کجاست؟ مسیر به این سو است که ؛ خورشید داره میره، فضا داره به سوی غیبت میره.
حالا اینرو در پرانتز عرض کنیم یعنی این آیه این استفاده رو هم داره؛ بخاطر «لِدُلوکِ الشَمس» ، « أقِمِ الصلاة».
چه جوری این آیه رو معنا کنیم؟ « لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلىَ غَسَقِ الَّيْلِ» نه!
أَقِمِ الصَّلَوةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ ؛ بخاطر « دلوک الشمس» ، « أقم الصلاة» . خب « أقم الصلاة بخاطر چی؟ به سوی چی؟
« إلی غسق الیل»؛ تا دل شب. تا دل شب ، همینجوری بریم تا دل شب؟ نه! یعنی بتاز با نماز به سوی دل شب. با نماز بتاز به سوی دل شب.آخرش کجاست؟ « وَ قرآن الفجر» تا شب رو بشکافی و فجر تلالؤ کنه، فجر قرائت بشه
تا دل شب رفتی حواست باشه باید استقامت داشته باشی، بایستی پشتکار داشته باشی، بایستی پیوستگی داشته باشی، رها نکن، لذا این موضوع رو با چی میفرماید؟ «وَ مِنَ الَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ ».
پس« أَقِمِ الصَّلَوةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ »بخاطر اینکه خورشید داره به سوی غروب میره، حس کردی خورشید رفت به سمت غروب، با اقامه نماز شروع کن به سوی دل شب، به دل شب رسیدی رها نکن،« وَ مِنَ الَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ ».
این رو داشته باش، این زمینه رو ایجاد بکن حالا بگو:« وَ قُل رَّبِّ أَدْخِلْنىِ مُدْخَلَ صِدْقٍ وَ أَخْرِجْنىِ مخُْرَجَ صِدْقٍ».
داخل فضاهایی از صدق بشو،ذیل بحث «فی مقعد صدقٍ عندَ ملیکٍ مقتدرٍ» ، داخل بشو، خارج بشو، داخل بشو خارج بشو...اینقدر اینقدر برو که مسیر رو به سوی جلو بری، حالا بگو؛ « وَ قُلْ جَاءَ الْحَقُّ وَ زَهَقَ الْبَاطِلُ » .
یه موقعی شما میگی که خدایا! میشه ظهور برپا کنی؟ خب ما داریم میگیم دیگه. یک موقعی ما میگیم که « جاء الحق و زهق الباطل» هدفمون هم این است که میگیم، بالاخره حق میآد و باطل رفتنی هست.
این چند آیه عالیترین زمینه سازی به سوی ظهور هست، عالیترین برنامه زمینه سازی به سوی ظهور که خداوند این برنامه رو برای سیدما رسول الله( صلوات الله علیه) مطرح میکنن
خداوند به رسول الله( صلوات الله علیه) میگه همین جوری اینرو نگی ها! برو به سوی برپایی این، ابزار این موضوع رو بردار حالا بگو. این فرق جایگاه رسول الله (صلوات الله علیه) با سایر افراد هست. این چند آیه عالیترین زمینه سازی به سوی ظهور هست، عالیترین برنامه زمینه سازی به سوی ظهور که خداوند این برنامه رو برای سیدما رسول الله( صلوات الله علیه) مطرح میکنن و اصلا میگن فقط هم شما باید این برنامه رو انجام بدی، همینجوری « جاءالحق و زهق الباطل» خبری نیست، اگر این کار رو کردی «وقل جاء الحق و زهق الباطل» حالا توقع « جاء الحق و زهق الباطل» داشته باش.
آیا این برنامه ی به سوی ظهور فقط برای سید ما رسول الله (صلوات الله علیه) هست؟ نه! برای کل رسولان هست. ممکنه کَمُّ و کِیفِش و درجاتش با هم فرق داشته باشه ولی برنامه ای برای کل رسولان هست، مسیری برای کل رسولان هست، به استناد کدام آیه ؟ آیه قبل. خداوند در آیه ی 77 میفرماید که« سُنَّةَ مَن قَدْ أَرْسَلْنَا قَبْلَكَ مِن رُّسُلِنَا ؛ یک سنتی که در بین رسولان قبل از تو هم بوده، وَ لَا تجَِدُ لِسُنَّتِنَا تحَْوِيلاً(77)» ؛ برای این سنت هم شما دگرگونی نمیبینی، کلا در بین همه ی رسولان بوده. چی؟ « أقِمِ الصلاة» . اقامه صلاه سنت خدا در بین تمام رسولان.
در این آیه که میفرماید« ومن الیل» و از لیل، یعنی چی؟ خب این بخش از آیه رو ببریم در آیه ی قبل،« الی غسق الیل و قرآن الفجر» حالا « ومن الیل» و از اون بخشی که موند از لیل، چون تا « غسق الیل» که اومدیم ، تا فجر رو هم که اونجا گفتیم، « ومن الیل» یعنی از اون بخشی که اونجا موند « فَتَهَجَّد» ، «فَتَهَجَّد» یعنی نخوابی ها! حواست باشه ها! « فتهجد» یعنی از دستش ندی ها! ازش غفلت نکنی ها! باشه ازش غفلت نمیکنم. چه جوریش مهمه؛ « بِهِ؛ بوسیله نماز» . چون اگر نماز در اینجا مهم نبود « بِهِ» رو نمیگفت، بلکه میگفت « ومن الیل فتهجد ؛ از اون بخش شب که مونده تهجد کن ، پس تهجد کن، پس از دست نده» . خب باشه از دست نده چه جوری؟
«بِهِ؛ به وسیله ی نماز».
أللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم
خداوند در سوره ی «مزمّل» میفرماید که« يَأَيهَّا الْمُزَّمِّلُ(1)قُمِ الَّيْلَ ». « قُمِ الَّيْلَ» یعنی چه زمانی؟ تا« غَسَقِ الَیل» که اومدی، یعنی همون « مِنَ الَیل» .« قُمِ الَّيْلَ إلّا قلیلاً»؛ إلّا یه ذره. همه ی شب رو اقامه کن، إلّا یه کَم، إلّا یه کَم بِهِت تخفیف.
خب بریم در انتهای سوره خداوند میفرماید که« إِنَّ رَبَّكَ يَعْلَمُ أَنَّكَ تَقُومُ أَدْنىَ مِن ثُلُثىَِ الَّيْلِ وَ نِصْفَهُ وَ ثُلُثَهُ وَ طَائفَةٌ مِّنَ الَّذِينَ مَعَك» حواستون باشه، خدا میدونه، تو و کسانی که همراه تو هستند، دوسوم، یا نصفش یا یک سومش بیدار می مونید. این یعنی چی؟ یعنی برای خدا خیلی مهمه. میگه اگر یک سومش کنید خدا فهمیده ها! اگر نصفش باشه خدا فهمیده ها! اگر دوسومش هم باشه خدا فهمیده. «إلّا قلیلاً» اینرو بذارید ذیل اون، « إلّا قلیلاً» اگر دوسوم باشه، نصف باشه، یک سوم باشه خدا فهمیده، بدونید خدا میدونه.
