بررسی آیات 1 تا 5 بقره – نکاتی در مورد آیات 17 تا 19 سوره بقره
1394/01/17
بررسی آیات 1 تا 5 بقره – نکاتی در مورد آیات 17 تا 19 سوره بقره
دوشنبه-16جمادی الثانی1436-حکیم
هروقت در آیه‌ای « ذلک» مطرح هست اشاره به ماقبل دارد؛ در آیات ابتدایی سوره بقره نیز منظور از «ذلک»، «الم» می‌باشد.
یک نکته در مورد آیات اول سوره بقرة مطرح کنیم؛
بله در آیات ابتدای سوره بقرة خداوند میفرماید که أعوذُ بالله من الشیطان الرجیم« بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ، الم(1) ذَالِكَ الْكِتَبُ لَا رَيْبَ فِيهِ هُدًى لِّلْمُتَّقِينَ(2)» تا اینجا بحث کامل هست دیگه؟ « الم(1) ذَالِكَ الْكِتَبُ لَا رَيْبَ فِيهِ هُدًى لِّلْمُتَّقِينَ(2 البقرة)»؛ آن کتاب« لَا رَيْبَ فِيهِ» درونش« رَیب» نیست.
خب اینجا میفرماید که« ذلک» یعنی آنچیزی که قبلش مطرح شده، به استناد بسیاری از آیات قرآن که درونش« ذلک» مطرح هست هروقت« ذلک» مطرح هست قبلش« موضوع» مطرح هست، پس آنچیزی که قبلش مطرح هست« ذلک» یعنی« اون».
« اون» چه چیزی هست؟« الکتاب» کتاب است.
« اون موضوع الکتاب است» کدوم موضوع؟ موضوعی که قبل از« ذلک» مطرح هست، چرا میگیم قبل از« ذلک»؟ چون تقریبا در همه ی آیاتی که« ذلک فلان» مطرح هست، بعد از« ذلک» توضیح یا توصیف یا خبری از موضوعی هست که قبل از« ذلک» مطرح هست.
خب« الم(1) ذَالِكَ الْكِتَبُ لَا رَيْبَ فِيهِ» درونش« ریب» نیست« هُدًى لِّلْمُتَّقِينَ» برای متقین هدایت هست. در اینجا تقوی در چه چیزی مطرح هست؟ شما میگی خب معلومه دیگه، آیات بعدش تقوی رو توضیح داده، میگیم باشه.
« هُدًى لِّلْمُتَّقِينَ» هدایت است برای متقین، پس اتفاقی که برای متقین قرار هست که بیفته توضیح داده شده دیگه، یعنی قرار هست که متقین هدایت بشن« هدایت است برای متقین» فقط مسئله این هست که متقین رو نمیشناسیم که چه کسانی هستند؟ متقین چه کسانی هستند؟ شما میگی آیات بعدیش متقین رو توضیح داده، میگیم چی هست؟
میگی:« الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ وَ يُقِيمُونَ الصَّلَوةَ وَ ممِّا رَزَقْنَاهُمْ يُنفِقُونَ(3) وَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بمَا أُنزِلَ إِلَيْكَ وَ مَا أُنزِلَ مِن قَبْلِكَ وَ بِالاْخِرَةِ هُمْ يُوقِنُونَ(4)» میگم باشه، پس با توضیحی که شما مبنی بر اینکه« کتاب برای متقین هدایت است» فرمودی، فقط مسلئه این بود که معلوم بشه متقین چه کسانی هستند؟ متقین هم که این دو گروه هستند، پس این سوال مطرح میشه که آیه پنجم چی هست؟« أُوْلَئكَ عَلىَ هُدًى مِّن رَّبِّهِمْ وَ أُوْلَئكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ(5)» این دیگه چیه؟ خب فقط قرار بود که توضیح بدید که متقین چه کسانی هستند؟ چون قبلش توضیح دادی که« کتاب برای متقین هدایت است» چرا بعد دوباره مطرح میکنی که« أُوْلَئكَ عَلىَ هُدًى مِّن رَّبِّهِمْ وَ أُوْلَئكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ» این توضیح چی هست؟
اگر ما آیه سوم و چهارم رو بگیریم توضیح« المتقین»( یعنی تعیین مصداق برای متقین) اینکه متقین چه خواهند شد و چه ثمره ای از کتاب میبرن که در آیه دوم مطرح هست؛« از کتاب هدایت میبرن». فقط سوال مون این بود که متقین چه کسانی هستند؟ متقین هم در آیه سوم و چهارم توضیح داده میشه، آیه پنجم چیه؟« أُوْلَئكَ عَلىَ هُدًى مِّن رَّبِّهِمْ وَ أُوْلَئكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ» چی هست؟ آقا! ما قاطی کردیم، اونجا گفتی« کتاب برای متقین هدایت است و متقین اینها هستند، اینها بر هدایت رب هستند». خب گفته بودی دیگه، دو خط قبلش گفتی« کتاب برای اینها هدایت است».
در دو مَثَلی که در آیات 17 تا 19 به لحاظ تفاوت در محتوا و نتایج مثالها، دو گروه از افراد مورد نظر هستند.
یک نکته ی دیگر در مورد سوره ی بقرة آیه 17 و 18 و 19است؛ بحث« مَثَلُهُم؛ مَثَلِ اونها»، مَثَلِ چه کسانی؟ از آیه6 تا آیه 16« إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا...» تا« أُوْلَئكَ الَّذِينَ اشْترَوُاْ الضَّلَالَةَ بِالْهُدَى...» مَثَلِ اینها چیه؟« مَثَلُهُمْ كَمَثَلِ الَّذِى اسْتَوْقَدَ نَارا».
مِثلِ مَثَلِ کسی است که این رفتار رو داره؛« كَمَثَلِ الَّذِى اسْتَوْقَدَ نَارا».
« مَثَلُهُمْ كَمَثَلِ الَّذِى اسْتَوْقَدَ نَارا» یک مثال و« أَوْ كَصَيِّبٍ مِّنَ السَّمَاءِ فِيهِ ظُلُمَاتٌ وَ رَعْدٌ وَ بَرْق» این هم مثال دوم." مَثَلِ اونها،« کَ» مانندِ فلان" یا" مانند فلان" است.
دوتا مثال هست، سوال پیش میآد که دوتا مثال برای یک گروه زده شده؟ پاسخ این هست که نه! دو تا مثال برای دو گروه زده شده، دو تا ماجرا هست، دو مثال متفاوت هست.
شما وقتی محتوای مثالها رو نگاه میکنی هم محتواشون و هم نتایجشون با هم متفاوت هستند.
در مثال اول خداوند میفرماید که« ذَهَبَ اللَّهُ بِنُورِهِمْ وَ تَرَكَهُمْ فىِ ظُلُمَاتٍ لَّا يُبْصِرُونَ(17 البقرة)» بصیرتشون کلّا گرفته میشه« صُمُّ بُكْمٌ عُمْىٌ فَهُمْ لَا يَرْجِعُونَ(18 البقرة)».
در مثال بعدی خداوند میفرماید که« يَكاَدُ الْبرَقُ يخَطَفُ أَبْصَارَهُمْ» و در ادامه میفرماید که« وَ لَوْ شَاءَ اللَّهُ لَذَهَبَ بِسَمْعِهِمْ وَ أَبْصَارِهِمْ». نتایج این دو مثال یکی نیست.
خداوند در آیه 20 نمیفرماید که" من کُلا از سمع و بصیر رو از اینها میگیرم" بلکه میفرماید« لَوْ شَاءَ اللَّهُ لَذَهَبَ بِسَمْعِهِمْ وَ أَبْصَارِهِمْ»؛" اگر خدا بخواد اینکار رو میکنه". اما در مثال اول قطعا بصیرت ازشون گرفته میشه.
یک دلیل بر اساس مثال ها؛
آیات قبل( از آیات 6 تا آیه 16)بایستی حاکی از دو دسته افراد باشه.
