یک نکته در مورد نزول دفعی و نزول تدریجی قرآن؛ مطرح هست که قران در ابتدای بعثت بصورت دفعی بر رسول الله صلوات الله علیه و آله نازل شده است و در طول بیست و سه سال از بعثت تا رحلت بصورت تدریجی بر رسول الله نازل شده است. کدام قرآن بصورت تدریجی نازل شده است؟ همون قرآنی که بصورت دفعی نازل شده بود. یک مسئله اینجا مطرح هست و اون این هست که این نزولی که بصورت تدریجی در طول بیست و سه سال انجام شده است به ترتیب سوره ها و آیات در همان قرآن دفعی بوده است؟ تفات ترتیب سوره ها و آیات در قرآن دفعی نازل شده با قرآنی که بصورت تدریجی نازل شده است چی هست؟ قرآن تدریجی که ترتیبش فرض کنید معلوم هست، فرض کنید یک کسی بود و تمام روزها و ماه هایی که آیات قرآن نازل شده است رو یادداشت میکرد و الان هم در اختیار مون بود. خب آیا این ترتیب همون ترتیب قرآن دفعی است؟ چه ضرورتی داشت؟ شما هیچ ضرورت عقلی پیدا نمیکنید که بگید حتما این ترتیب در اینجا بر اساس همون ترتیبی است که قرآن دفعی نازل شده است. بعد دوباره شما یک رفتار دیگری از رسول الله صلوات الله علیه میبینید و اون این هست که وقتی این آیات و سوره ها نازل میشدند ایشون مطرح میکردند که این آیه رو بگذارید فلان جا، این سوره رو ببرید در بین این دو سوره بگذارید و در اون جا از قرآن بگذارید. خب این یعنی چی؟ این ترتیبی که رسول الله صلوات الله علیه و آله مطرح میکرد و میگفت اینکار رو بکنید این رو بر اساس چی میگفت؟ آیا این ترتیبی که رسول الله صلوات الله علیه و آله مطرح میکردند منطبق بود با ترتیب دفعی یا ترتیبی که در طول تاریخ اتفاق افتاد. کدام ترتیب منطبق با ترتیب نزول دفعی قرآن بود؟
ترتیب نزول دفعی اصل است یا ترتیب نزول تدریجی؟
خب سوال اینجاست که اصلا فرض کنید ما بپذیریم که قرآن یکبار دفعی نازل شده است و یکبار هم بصورت تدریجی در طول تاریخ نازل شده است. آیا قرآنی که دفعی نازل شد است اصل هست یا قرآن که تدرجی نازل شده است؟ چه چیز هایی و چه تفاوت هایی با هم دارند؟ یک قرآنی بصورت دفعی نازل شده است و همون قرآن بصورت تدریجی هم نازل شده است. در تدریج چه محدودیت هایی وجود داره؟ چه ویژگی های مثبتی وجود داره؟ یعنی چه چیز هایی بیشتر تبیین میشه و چیز هایی محدود میشه؟ آیا میشه گفت" در تدریج مثلا انطباق ها با اسباب نزول ها، با شرایط بیشتر تبیین میشه " آیا میشه گفت؟ و آیا میشه گفت که" لزومی نداره که این تدریج ترتیبی که در این تدریج هست با ترتیب قرآن دفعی انطباق داشته باشه " چرا؟ چون اینجا بر اساس اسباب و حوادث و تاریخ جنگ احد اتفاق می افته و فلان فرد فلان رفتاری میکنه و خود رسول الله در حال و هوایی هست و آیاتی مطرح میشه. آیا لزومی داره که این حتما ترتیب اون قرآنی که دفعی نازل شد بود همین ترتیب باشه؟ یعنی اولین سوره اش سوره فلان و آخرین سوره اش سوره فلان باشه آیا لزومی داره؟
ارتباط ترتیب نزول دفعی و تدریجی چیست؟
اگر ما بحث نزول دفعی رو بپذیریم، بپذیریم که همین قرآن(به ترتیب مصحف کنونی)، همین قرآن، هیمن سوره ها، همین آیه ها بدون کم و کاست در شب اول بر رسول الله صلوات الله علیه نازل شده است، دفعتاً نازل شده است اون موقع بایستی این سوالات رو پاسخ بدیم" بین اون قرآن و این ترتیب نزول بر اساس تاریخ در دل تاریخ چه تفاوتی هست؟ و چه ارتباطی با هم دارند؟ بین اون قرآن بصورت دفعی نازل شده و قرآنی که رسول الله صلوات الله علیه و آله معرفی میکردند که آیات رو اینجا بگذارید و سوره ها رو اینطوری بچینید، بین این دو قرآن چه ارتباطی وجود داره؟ اگر ما در بحث نزول دفعی بپذیریم که قرآن همین سوره ها( صد و چهارده سوره قرآن ) با این تعداد آیاتی که در اون ها هست بر رسول الله صلوات الله علیه بصورت دفعی نازل شده بوده است ضرورت عقلی وجود نداره که ترتیبی که در اون قرآن وجود داشته است با ترتیبی که در نزول تدریجی در دل تاریخ اتفاق افتاده است یکی بوده باشد و حتی اینکه رسول الله این ترتیب نزول تدریجی در طول تاریخ رو گاهی خودشون به هم میریزند و میفرمایند که این آیه رو ببرید و در سوره ی فلان قرآن بدید. این سوره رو ببرید بین دو سوره قرار بدید.
عدم انطباق ترتیب نزول تدریجی با ترتیب نزول دفعی
این رفتار نشون میده که لزوما انطباقی بین ترتیب نزول تاریخی در دل تاریخ با قرآنی که بصورت دفعی نازل شده است وجود ندارد. چون اگر وجود داشت ضرورتی بر به هم زدنش نبود و هر زمانی هر آیه ای نازل میشد جای قرار گرفتن در قرآن همون جا بود و ضرورتی نبود که گفته بشه این آیه رو در فلان قسمت قرآن بگذارید. ضرورتی نبود که گفته بشه این سوره رو در بین فلان دو سوره قرار بدید اگر ترتیب نزول تدریجی در دل تاریخ همین بود یعنی منطبق با نزول دفعی بود دیگر نیازی بر این رفتارها نبود.
اگر نزول دفعی پذیرفته شود آنگاه آنچیز که تدریجا اتفاق می‌افتاده باید ذیل بحث قرائت بررسی شود و یا بعلاوه درجاتی از نزول
خب اگر ما بپذیریم که صد و چهارده سوره ی قرآن با تعداد آیاتی که در اونها هست بصورت دفعی در روز اول بر رسول الله صلوات الله علیه نازل شده است اصل اون هست نه نزول تدریجی در دل تاریخ. و سوال پیش میآد این هست که آیا رفتار رسول الله صلوات الله علیه و آله در جایگذاری آیات و سوره های قرآنی به این دلیل بوده که قرآنی منطبق با قرآنی که بصورت دفعی نازل شده بود ارائه بشه( یعنی با قرآنی که دفعتاً نازل شده است با اون قرآن انطباق داده بشه )؟ اگر ما این نگاه رو به نزول دفعی قرآن بپذریم اون موقع بحث نزول رو بیشتر بایستی در بحث نزول دفعی دنبال کرد، در بحث بیست و سه سال بیشتر بایستی بحث قرائت رو دنبال کرد. البته باید مفهوم نزول بیشتر بررسی بشه ولی باید بحث قرائت رو بیشتر دنبال کرد و شاید مراحلی از نزول( یعنی یک نزول دفعی وجود داشته است و دو کار دیگری هم انجام می شده است و اونها عبارت بوده اند از« نزول مرحله ی دوم » و « قرائت » که انجام میشدند. چون که ما از نزول در طول بیست و سه سال هم صحبت میکنیم. مثلا آیاتی که مطرح هست که در هنگامی که نزول آیات میشود بر فرض سوال نپرسید مطلبی مطرح نکنید. بارها و بارها انتظار نزول سوره و انتظار نزول آیات خب اینها حاکی از این هست که بحث نزول در بیست و سه سال هم مطرح هست. ولی آیا در اون زمان نزول انجام میگرفت؟ این هم میتواند یک سوال باشد. مومنین یا حتی دیگران انتظار نزول داشتند، آیا نزول انجام میشد؟ اگر ما بپذیریم این قرآن با این آیات یکبار همگی بر رسول الله صلوات الله علیه و آله نازل شده بوده است خب دیگه نازل شده بود،( اون انتظار هم بجا بوده که نازل بشه ) ولی آیا« نزول »صورت میگرفته است با اینکه توسط رسول الله صلوات الله علیه و آله« قرائت »صورت میگرفته است؟ مثال عرض میکنیم؛ مثلا اونها انتظار داشتند که نزول انجام بشه و میگفتند که آیا میشه یک سوره ای نازل بشه؟ رسول الله صلوات الله علیه و آله از کتاب قرآن نازل شده بر خودش سوره ای رو برای اونها قرائت میکردند. این بحث باید کاملتر مطرح بشه چون جوانب این بحث رو بررسی کنید میبینید که باز هم بحث نزول در بیست و سه سال مطرح هست و وجود داره. خب ارتباطش با اون نزول دفعی و اینکه آیات کل قران با همین آیات و سوره ها در ابتدا نازل شده بوده است بایستی مورد بررسی قرار بگیرد.
