جزاء «بغیر حساب» یعنی جزا بر خلاف قاعده مَثَل عمل خود فرد
1397/02/11
جزاء «بغیر حساب» یعنی جزا بر خلاف قاعده مَثَل عمل خود فرد
سه‌شنبه 14 شعبان 1439 ، سفر مشهد
در هر جایی که مقوله «بغیر حساب» مطرح میشود باید ابتدا مشخص نمود که قاعده حساب و کتاب در آن ماجرا چیست و بهره مندی درون حساب و کتاب افراد چگونه است
بسم الله الرحمن الرحیم در آیه ی 38 سوره ی نور مطرح هست که لِيَجْزِيَهُمُ اللَّهُ أَحْسَنَ مَا عَمِلُوا وَيَزِيدَهُم مِّن فَضْلِهِ وَاللَّهُ يَرْزُقُ مَن يَشَاء بِغَيْرِ حِسَابٍ خداوند در آیات قبل نظامی رو مطرح کرده که بر اساس اون نظام و بر قاعده های اون نظام که نظام نور هست به برخی انسانها جزا بده به احسن اعمالشون و زیاد کنه براشون از سر فضلش، چرا این ماجرا چرا برخی انسانها نظام جزا دادن شون و نظام ازدیاد برای اونها باید نظام نور باشه؟ به خاطر اینکه وَاللَّهُ يَرْزُقُ مَن يَشَاء بِغَيْرِ حِسَابٍ خدا یه سری رو می خواد که بِغَيْرِ حِسَابٍ به اونها رزق بده خدا طلبه ی برخی از انسانهاست برای اینکه اونها رو بر سر سفره ی بِغَيْرِ حِسَابٍ بنشونه نه بر سفره ی حساب بلکه بر سفره ی بِغَيْرِ حِسَابٍ ، در فضای بهره مندی بِغَيْرِ حِسَابٍ ، بِغَيْرِ حِسَابٍ در چه چیزی؟ خب بحث سفره ی بِغَيْرِ حِسَابٍ بهره مندی بِغَيْرِ حِسَابٍ باید یک سوال پرسید، در چه چیزی؟ یه موقعی شما می فرمایی که در آیات قرآن هست در بهره مندی از نعمات بهشت نعمات جنّت بِغَيْرِ حِسَابٍ هستند یعنی از مسیر حساب اون فضا دور هست غیر از اون حساب هست غیر از اون نظام حسابی هست که اونجا وجود داره در جنّت اونهایی که در جنّت هستند بر اساس یک نظام حسابی از رزق های جنّت بهره مند میشند برای برخی از افراد بِغَيْرِ حِسَابٍ هست این بِغَيْرِ حِسَابٍ در اون فضا باید سر جای خودش بحث بشه این بِغَيْرِ حِسَابٍ اونجا چه معنایی داره باید حسابش رو شناخت تا بِغَيْرِ حِسَابٍ رو بشناسیم بگی حسابش این هست موضوع چیه؟ شما میگی مثلاً موضوع رزق دادن هست موضوع بهره مندی دسترسی به نعمات بهشتی هست خب موضوع دسترسی به نعمتهای بهشتی هست حسابش چیه تا بعد شما بگی بِغَيْرِ حِسَابٍ اونی هست که این حساب نیست بر اساس اون موضوع و حساب مربوط به اون موضوع شما بفرمایی که به غیر حسابش چی هست، پس هر کجا این بحث بِغَيْرِ حِسَابٍ معنای خودش رو داره مثلاً در آیه ی 212 بقره وقتی می فرماید که وَاللَّهُ يَرْزُقُ مَن يَشَاء بِغَيْرِ حِسَابٍ شما باید ببینی که در اون بحث موضوع چیه، حساب کتاب اون موضوع چیه، بِغَيْرِ حِسَابٍ رو اونجا معنا کنی و همین طور در موضوعات دیگر که بحث بِغَيْرِ حِسَابٍ مطرح هست در آیات نور همین بحث رو باید دنبال کرد وَاللَّهُ يَرْزُقُ مَن يَشَاء بِغَيْرِ حِسَابٍ شما سوال می پرسی همون سوالات رو همون موضوع رو باید اینجا بپرسی موضوع چیه، کساب کتاب اون موضوع چگونه هست تا بِغَيْرِ حِسَابٍ رو معنا کنی تا بگیم که این فضا بِغَيْرِ حِسَابٍ هست خب موضوع چیه؟
در آیات نور موضوع مورد بحثی که منجر به مبحث «بغیر حساب» میشود، مقوله جزا دادن است، در جزا دادن واحد پایه‌ای معمولا «مِثل» می‌باشد، یعنی وقتی جزا دادن در جریان حساب و کتاب عادی است خداوند «مِثل» اعمال جزا می‌دهد
موضوع جزا دادن و ازدیاد کردن و زیاد کردن از سر فضل هست موضوع جزا دادن به أَحْسَنَ مَا عَمِلُوا هست و زیاد کردن از سر فضل هست پس موضوع این هست موضوع این هست که خداوند می خواد به یک سری افراد جزا بده پس موضوع جزا دادن هست خب قبل از اینکه به بحث بِغَيْرِ حِسَابٍ بپردازیم میریم نگاه می کنیم میگیم که جزا دادن حسابش چیه تا متوجه بشیم تا بپردازیم که غیر حسابش چیه، جزا دادن حسابش چی هست، وقتی شما بحث جزا دادن رو دنبال می کنی یعنی بحث حساب در جزا دادن رو دنبال می کنیم به یک عنوان از موضوع میرسیم بحث قاعده های جزا دادن نه ها... بحث نوع حساب در جزا دادن یعنی اون میزان در جزا دادن یعنی اون معیاری که یا اون وزنه ای که بر اساس اون می خوایم جزا بدیم واحدی که بر اساس اون می خوایم جزا رو بشماریم قاعده اش نه، یه موقعی شما میگی واحد چیه میگیم واحد این وزن کردن کیلو هست بعد شما میگی قاعده چیه؟ میگی به ازای یه کاری ده کیلو بهش بدید برای یه کس دیگه میگی به ازای یک کارش صد کیلو بهش بدید، واحد مطلب چیه اون واحد پایه ای این حساب کتاب چیه؟ شما اونجا میگی کیلو در بحث جزا دادن واحد مطلب چی هست؟ مثل، حساب در بحث جزا بر مبنای مثل هست مبنای حساب مثل هست حالا این موضوع در بحث جزا ما نگیم که انحصاراً این هست ولی این یه موضوع مبنایی هست مثلاً در آیه ی 160 سوره ی انعام می فرماید مَن جَاء بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا واحد حساب و کتاب چی هست؟ مثل، قاعده ی حساب چیه؟ اینکه ده برابر مثلش به او داده میشه وَمَن جَاء بِالسَّيِّئَةِ فَلاَ يُجْزَى إِلاَّ مِثْلَهَا مبنای حساب چیه؟ مثل، قاعده اش چیه؟ اینکه به اندازه یه واحد مثل اون سیئه به او جزا داده میشه، در سوره ی شوری آیه ی 40 مطرح هست که وَجَزَاء سَيِّئَةٍ سَيِّئَةٌ مِّثْلُهَا بله در آیات نور در بحث بغیر حساب که در آیه ی نور مطرح هست باید این رو دنبال کرد که موضوع چیه مبنای حساب مبنای حساب و کتاب در اون موضوع چیه، موضوع چیه جزا دادن و زیاد کردن موضوع این هست قرار برای اون آدمها چه اتفاقی بیافته قراره براشون چی کار انجام بشه؟ بهشون جزا داده بشه و از سر فضل براشون زیاد بشه پس موضوع این هست در بحث جزا دادن مبنا چیه مبنای حساب و کتاب چی هست؟ مثل، باید مثل اون رفتار
«بغیر حساب» در موضوع جزا یعنی اینکه موضوع «مثل» را در جزا کنار گذاشته و خارج از آن قاعده جزا داده شود
مثل اون رفتار یعنی چی؟ یعنی مَثَلی از اون رفتار، این بحث رو شما در جزا دادن شما زیاد می بینید مثلاً مطرح هست کسانی که انفاق می کنند مَثَل کسانی که انفاق می کنند مَثَل جنّتی هست که اینگونه میشه خب یعنی بعداً این افراد کجا میرند؟ جزاشون بر اساس چی داده میشه؟ بر اساس اون جنّت، با چه قاعده ای؟ ممکنه مثلاً قاعده این باشه که معادل این رفتارشون به مثلش جزا داده میشه ممکنه گفته بشه به ده برابر مثلش جزا داده میشه به عَشْرُ أَمْثَالِهَا به ده برابر مثلش جزا داده میشه به هفتصد برابر مثلش جزا داده میشه مبنای حساب کتاب چیه در جزا دادن؟ مبنای جزا دادن مثل هست پس باید یک فعل که انجام میشه در جزا دادن به مثل اون فعل به مَثَل اون فعل توجه کرد و بر اساس اون جزا داد پس این مبنای جزا دادن هست مبنای حساب در جزا هست، حالا یه مطلب بغیر حساب یعنی چی؟ یعنی این مبنا رو بگذاری کنار این مبنا چی بود؟ مبنا این بود که به مثل به مَثَل اون رفتار باید به مَثَل اون موضوع به مَثَل اون فعلی که اون فرد انجام داده باید نگاه کرد بر اساس اون مَثَل به او جزا داد مَثَل رفتار او به او جزا داد، بغیر حساب یعنی چی؟ یعنی این مبنا رو بگذار کنار به مَثَل رفتار او نگاه نکن به این افراد میخوای جزا بدی
در آیات نور خداوند بر اساس مثل «احسن ما عملوا» آن افراد جزا نمی‌دهد بلکه بر اساس مَثَل نور جزا می‌دهد، یعنی بغیر حساب جزا خواهد داد
در آیه ی 38 سوره ی نور أَحْسَنَ مَا عَمِلُوا فرض کنید مصداقاً یه عملی هست أَحْسَنَ مَا عَمِلُوا یه عنوانی کلی هست فرض کنید مصداقش یک عملی هست جهاد هست یا انفاق هست یا نماز هست یا برخی موضوعات دیگه مصداقاً یک سری اعمال مصداق این أَحْسَنَ مَا عَمِلُوا برای این افراد هستند خب به اون عمل میخوای نگاه کنی میخوای بهش جزا بدی باید به مثل اون عمل به مَثَل اون عمل توجه کنی بر اساس مَثَل به مثل اون عمل جزا بدی حالا مثل اون عمل می تونه چندین برابر باشه مثلاً شما بفرمایی که عَشْرُ أَمْثَالِهَا جزا میدیم این موقعی هست که حساب وجود داشته باشه وقتی شد بغیر حساب یعنی لازم نیست شما به مثل اون عمل نگاه کنی به مَثَل اون عمل توجه کنی میخوای به این جزا بدی به رفتارش جزا بدی بر اساس مَثَل نور جزا میدی نه بر اساس مَثَل اون عمل، به او جزا میدی بغیر حساب بغیر حساب یعنی چی؟ یعنی به مَثَل او نگاه نمیکنی اینکه مَثَل عمل او مثل شبیه مَثَل بهشتی هست که یا شبیه مَثَل دانه ای هست که از اون دانه هفتصد دانه می روید او در واقع مَثَل عملش این بوده باید بر اساس این به او جزا بدی این حساب هست، این نظام حساب هست بغیر حساب یعنی مَثَل عمل او شما کار نداشته باش مَثَل عمل او مَثَل یه حبّه ای هست که هفتصد دانه از اون حبّه می روید مَثَل عمل او هی چی که هست من میخوام به عمل او بر اساس مَثَل نور جزا بدم این مطلب جالبی هست بغیر حساب در آیات نور یعنی وقتی میخوای به اعمال اونها به احسن اعمال اونها جزا بدی به مَثَل احسن اعمال اونها نگاه نکن بر اساس مَثَل نور به اونها جزا بده اوها جزا می گیرند به مثله نه به مثل عملهم نه به مثل اعمالهم نه بلکه به مثل نور، به مثل نوره به مثل نورُالله به مثل نورِالله، بر اساس این مَثَل جزا می گیرند مبنای حساب کتاب شون این هست در فضای مَثَل نورِالله خداوند امثال برای ناس ضرب کرده قرار داده وَ يَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثَالَ لِلنَّاسِ در فضای مَثَل نور خدا, که چه کنه؟ که به اونها به اعمال شون جزا بده بر اساس اون مَثَلها، در واقع یعنی بر اساس مَثَل نور، خیلی مطلب جالبی هست که این افراد بخاطر اینکه سر سفره ی غیر حساب خداوندی نشسته اند در جزا گرفتن به مثل اعمال شون توجه نمیشه بر اساس مثل اعمال شون جزا نمی‌گیرند بلکه بنا هست که بر اساس مَثَل نور جزا بگیرند الان مَثَل اعمال اونها مَثَل نور نیست یعنی چی؟ یعنی عمل اونها مثل نور نیست ولیکن یه قابلیتی یه چیزی ته عمل اونها وجود داره خداوند اونها رو جمع میکنه بر سر یک سفره ای بر سر یک قاعده ای از حساب کتاب که اسم اون قاعده هست بغیر حساب، می فرماید که اگه من بخوام به عمل شما جزا بدم خب باید به مثل عمل تون به شما جزا بدم بر اساس مثل عمل شما به شما جزا بدم خب شما رو از این نوع از حساب خارج می کنم و شما میایند در نظامی قرار می گیرید که در اون نظام رشد کنی در نظامی قرار می گیری که در اون نظام هم نشین بشی با رجالی و با اون رجال وارد خانه هایی بشی و در اون خانه ها بالا بری ارتفاع بگیری که میخوام به شما جزا بدم بر اساس مَثَل نور جزا بدم وقتی میگم مثل عمل شما رو به شما جزا میدم مثل عمل شما باشه؟ نور باشه در واقع نور نیست در واقع مثل عمل شما نور نیست ولی من نور رو قرار میدم میگیم مثل عمل این فرد مساوی هست با نور در واقع این نیست اگه بر اساس حساب باشه این نیست چون بر اساس غیر حساب هست این هست چون این مطلب بغیر حساب هست این هست در حساب مثل عمل این فرد مساوی نیست با نور وقتی شد بغیر حساب مثل عمل این فرد در این ماجرا در ماجرای نظام نور مثل عمل این فرد مساوی می شود با نور این نظام بغیر حساب مثل این فرد رو مساوی میکنه با نور این غیر حساب اینجا چی کاره هست؟ شما اینجا غیر حساب رو میخوای معنی کنی؟ غیر حساب یعنی اینکه قاعده ای که مثل عمل او را مساوی می کند با نور مثل عمل او رو نور قرار میده غیر حساب یعنی این در اینجا غیر حساب یعنی این، بله در واقع غیر حساب میخواد حساب رو بهم بزنه خب شما نگاه میکنی میگی موضوع چی هست؟ موضوع جزا دادن، حساب در جزا دادن چیه؟ به مثل، میخواد این رو بهم بزنه، بهم بزنه چی کار میکنه؟ می فرماید که مثل عمل این فرد رو باید نور قرار بدیم لذا باید بر اساس مَثَل نور به او جزا بدیم لذا برای اونها در فضای نور در سرزمین نور برای اونها امثالی قرار میدیم امثالی از جنس مَثَل نور که اونها بیاند مَثَل عملش رو از اون امثال قرار داده بشه این یعنی بِغَيْرِ حِسَابٍ اگه حساب بود اینجوری نباید میشد اگه حساب بود اینطور نمیشد
در آیات نور، جزاء آن افراد ارتقاء داده میشود و بر اساس مَثَل اعمال خود جزا داده نمی‌شوند بلکه بر اساس رفتار فرد دیگری که مَثَل عملش نور است جزا داده می‌شوند
این یعنی بِغَيْرِ حِسَابٍ ، یعنی ارتقاء مَثَل ارتقاء مَثَل اعمال این افراد ارتقاء بسیار زیاد یه دگرگونی بسیار زیاد در مَثَل این افراد یعنی مَثَل این افراد رو برداری یه مَثَل دیگه بگذاری جاش، در حساب کتاب که نباید این کار رو کرد باید عیناً مَثَل اون فرد رو مَثَل عملش رو بگذاری برای حساب کتاب، مَثَل این فرد رو بداری یه مَثَل دیگه بگذاری این یعنی بِغَيْرِ حِسَابٍ ، مثلاً در آیه ی 40 سوره غافر مطرح هست که مَنْ عَمِلَ سَيِّئَةً فَلَا يُجْزَى إِلَّا مِثْلَهَا کسی که عمل سیئه ای انجام بده کسی که سیئه ای رو انجام بده به او جزا داده نمیشه الا مثلش وَمَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِّن ذَكَرٍ أَوْ أُنثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ کسی که عمل صالح انجام بده از زن و مرد فرقی نداره و در حالی که مومن باشه فَأُوْلَئِكَ يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ يُرْزَقُونَ فِيهَا بِغَيْرِ حِسَابٍ اینجا هم در مورد این افراد مطرح هست که اونها رو وارد جنت میکنه اونها وارد جنت میشند و به غیر حساب در جنت رزق میگیرند رزق گرفتن شون فِيهَا در جنت به غیر حساب هست مطلب این نیست که به غیر حساب به اونها جزا میدیم به غیر حساب به حساب کتاب شون رسیدگی می کنیم نه اونها رو وارد جنت می کنیم ولی جنتی که در اون جنت بِغَيْرِ حِسَابٍ رزق میگیرند یعنی این افراد هم در ورود به جنت و با ورود به جنت وارد فضای بِغَيْرِ حِسَابٍ میشند در آیات نور اینطور هست که أَحْسَنَ مَا عَمِلُوا هر مَثَلی که داره مَثَل أَحْسَنَ مَا عَمِلُوا کَمَثَل نور نیست، کَمَثَل نور نیست که بگیم أَحْسَنَ مَا عَمِلُوا مثل نور هست در واقع اگر بنا بر حساب بود این افراد باید بر اساس آن چیزی که مَثَلش شبیه مَثَل اعمال اونهاست جزا بگیرند میشد مثل، مثل أَحْسَنَ مَا عَمِلُوا ، به مثلها جزا بگیرند خداوند این قاعده رو بهم میریزه میگه این نظام نظام نور نظامی هست که این قاعده رو درش مراعات نمیکنه میخوایم بِغَيْرِ حِسَابٍ به اینها جزا بدیم در این بِغَيْرِ حِسَابٍ این افراد رو به مَثَل نور جزا میدیم او عمل انجام داده میخوایم بهش جزا بدیم باید بگیم خب به مِثلِها یا به مِثلِه، به مثل عملش، گفته میشه که به مثل نور، به مثل نور به او جزا میدیم در آیات نور اگر حساب بود باید به مثل اعمال اونها به اونها جزا داده میشد ولیکن وقتی مطرح هست که بِغَيْرِ حِسَابٍ یعنی به مثل عمل اونها جزا داده نمیشند بلکه به مثل عمل یکی دیگه جزا داده میشند به مثل عمل یه چیز دیگه به مثل یه چیز دیگه جزا داده میشند این نور بالاخره عمل یه کسی هست، این نور بالاخره عمل یه کسی هست بالاخره رفتار یه کسی هست به مثل عمل او جزا داده میشند ببینید در حساب وقتی میخواند به کسی جزا بدند باید به مثل رفتار خودش نگاه کنند و جزا بدند در نظام نور وقتی سفره ی بِغَيْرِ حِسَابٍ هست یعنی به مثل رفتار خودش نگاه نمی کنند به مثل رفتار یکی دیگه به مثل رفتار یه چیز دیگه نگاه می کنند به این آدم جزا میدند، بله در آیات نور در واقع اون افراد عملی انجام میدند ولی جزاشون بر اساس چیز دیگری شیء دیگری داده میشه.
