یک قدم به سمت معنای اولیه در آیه سوره ی عادیات؛ خوب هست که پنج آیه اولیه سوره ی عادیات رو پنج گام، پنج مرحله بدانیم.
قسم‌های خداوند به موضوعات مختلف، نشان از قیمتی بودن آنها
یک اشیاء و افرادی هستند که وقتی میخواهیم از اونها یاد کنیم، مفهوم و نوع رفتار اونها رو با واژه ی عادیات یاد میکنیم و برای خداوند این موضوع خیلی قیمت داره یعنی یک رفتار منفی و جزئی و سطح پائین نیست یک رفتاری هست در نهایت اعتلا، یک رفتار بسیار قیمتی هست و خداوند داره به اون قسم میخوره. پس مصادیق این رفتار حتما باید افراد و اشیاء قیمتی و با ارزش باشند چون خداوند داره به اونها قسم میخوره. اشیائی که خداوند به اونها قسم میخوره رو ببینید. مثلا میفرماید« والطور » یک شیء هست ولی خیلی قیمت داره.« قرآن، کتاب، مکه خورشید، قمر، والتین والزیتون » این اشیاء اشیائی قیمیتی هستند. مصداق قسم های خدایی نمیتونه یک اشیاء بی قیمت باشه، شما نمیتونی بگی قسم به آن ریزه سنگی که گوشه ی خانه ی ما افتاده است من مثلا فلانکار را خواهم کرد در این صورت مخاطب شما میفهمه که قطعا شما اینکار رو نخواهید کرد و الآن داری سراو کلاه میگذاری. هم مصداق قسم و هم فعلی که بابت اون قسم خورده میشه باید قیمتی باشند و هم تراز و درخور همدیگر باشند. ببینید مثلا شما در مورد یک موضوعی که خیلی مهم باشه مخاطب شما از شما میخواد که اگر به فلان چیز قسم بخوری قبول میکنم. یعنی چی؟ یعنی قسم باید با جواب قسم هم شأن باشه پس خداوند این موضوع رو رعایت میکنه لذا یک موقعی باید به جواب قسم هم نگاه کرد. شما میخواهی شأن قسم خدا رو متوجه بشی به جواب قسم هم نگاه میکنی و اصلا میری جواب قسم رو بررسی میکنی.
نگاه مفهومی به آیات، گسترش مصادیق در طول زمان
بله باید در سوره عادیات تأمل کرد، تدبیر کرد به مفاهیم توجه کرد در مصداقی باقی نماند، آیات سوره عادیات ممکن هست که مصدایق مختلخی داشته باشند و یکی از اونها میتونه مصداق جنگی باشه که در دوران صدر اسلام مطرح هست. وقتی شما مفهوماً به آیات نگاه کنید اون موقع میتونه مصادیق ها وسعیتر باشه. خداوند در اینجا به دنبال چه موضوعی هست؟ آیا فقط خواسته که ما رو به اون مصداق جنگ اول اویل صدر اسلام بکشونه؟ نشانه ی روشنی در آیات نمی بینیم که بنا این باشه که ما رو به یک مصداق مشخصی برسونه و در یک مصداقی محدود کنه بلکه بیشتر خداوند ما رو به فضاهای کلی تر میکشونه، به فضاهای وسیع تر. مثلا در آیات ششم به بعد در سوره عادیات خداوند میفرماید که« إِنَّ الْانسَانَ لِرَبِّهِ لَكَنُودٌ( العادیات6) » این نمیتونه یک قاعده باشه، یک مصداق، یک جنگی در یک زمانی در صدر اسلام اتفاق افتاده باشه و خداوند یک دفعه نتایج اینجوری کلی بگیره و بفرماید« إِنَّ الْانسَانَ لِرَبِّهِ لَكَنُودٌ » این« إِنَّ الْانسَانَ لِرَبِّهِ لَكَنُودٌ » برای چه کسی هست؟ برای کدام انسان هست؟ میگه همه ی انسان ها. همه ی انسان ها مخاطب این آیه هستند، همه ی انسان ها در همه ی زمانها مخاطب این آیه هستند پس یک جنگ در صدر اسلام نمیتونه مصداق آیات اولیه سوره عادیات باشه و اون تنها مصداق باشه بلکه باید حاکی از یک سری مفاهیم باشه، حاکی از یک سری درس باشه.
پرهیز از تفسیر به رأی در بررسی سوره عادیات(تفسیر به رأی: مصداق‌یابی ناصحیح برای مفاهیم)
بله وقتی با مفاهیم سوره عادیات آشنا میشیم این مفاهیم میتونه برای ما مصادیق مختلفی داشته باشه البته باید دقت کنیم. هم صحیح با مفهوم آشنا بشیم و هم مفهوم رو بی ربط به مصادیقی نسبت ندیم. در پرانتز یک نکته عرض کنیم( یک معنی از تفسیر به رأی همین هست که مفاهیم رو بی ربط به مصدایقی که واقعا متعلق به او نیست نسبت دادن، این یک جایی میشه تفسیر به رأی ). و البته نباید در برخی مصدایق محدود شد.
فراز دوم سوره عادیات(تذکرات در مورد قیامت)، حاکی از عدم حصر فراز ابتدایی سوره، به یک مصداق در صدر اسلام
قرآن برای هدایت هست، آیات قرآن رو ببینیم، وقتی چند آیه رو کنار هم نگاه میکنیم، اول آیه رو، آخر آیه رو آیات قبل رو، آیات بعد رو ببینیم آیات قبل رو ، آیات بعد رو ببینیم که خداوند ما رو به چه چیزی دعوت کرده است؟در آیات سوره ماعون خداوند میفرماید«إِنَّ الْانسَانَ لِرَبِّهِ لَكَنُودٌ» داره با ما حرف میزنه، این آیه داره با ما حرف میزنه پس آیات قبلش هم داره با ما حرف میزنه پس آیات بعدش هم داره با ما حرف میزنه. این سوره اصلا خطاب به ما هست، میخواد به ما یک چیزی بگه، میخواد با ما یک حرفی بزنه، یک حرفی که ما رو از فضای«إِنَّ الْانسَانَ لِرَبِّهِ لَكَنُودٌ» بیرون بیاره. میخواد با ما یک حرفی بزنه. «وَ إِنَّهُ عَلىَ ذَالِكَ لَشهَِيدٌ(7) وَ إِنَّهُ لِحُبِّ الْخَيرِْ لَشَدِيدٌ(8) أَ فَلَا يَعْلَمُ إِذَا بُعْثرَِ مَا فىِ الْقُبُورِ(9)» داره به ما توجه میده، داره با ما حرف میزنه، داره به ما توجه میده. آیا به قیامت توجه نداره؟ آیا به دوران خروج از قبرها توجه نداره؟ به آنچیزی که در صدرها پنهان شده است و آن روز آنچه که در صدر های اونها پنهان شده است محصول آنها خواهد بود. آیا به این توجه نداره؟ خب خداوند این همه تذکر در نیمی از این سوره مطرح کرده است و همه ی انسانها مخاطب هستند، سزاوار نیست که بگیم اول سوره خداوند به چهارتا اسب قسم خورد و به یک مصداقی در سالهای گذشته قسم خورده و گفته اون داستان.
مفهوم چند آیه اول سوره عادیات: قسم به افرادی که سبکبال حد و مرزها را شکسته و بی توجه به دنیا در فضای صبح عمیق شده‌اند، تا انقلابی ایجاد کرده و در وسط میدان قرار بگیرند
بله با توجه به مفاهیم باید سوره رو معنا کرد و انسان خودش رو مخاطب آیات قرار بده. یک سری اشیاء هستند که برای خدا خیلی قیمت دارند یک سری افراد هستند که برای خدا خیلی قیمت دارند. چه افرادی؟ اونهایی که از حد و مرز دنیا سبکبال عبور میکنند، اونهایی که حدود دنیا،دنیائیات رو میشکنند و از این حد و مرز سبکبال عبور میکنند البته در این عبور کردن نفس اونها گرفته میشه ولی عبور میکنند و چشمک ها و جرقه های زیبا و کرشمه های دنیا رو پشت سر میگذارند و در فضایی از صبح عمیق میشوند از تاریکی دنیا عبور میکنند.بعضی کرشمه‌هایی که در دنیا خودنمایی میکنه چرا خودنمایی میکنه؟ چون شب هست چون که تاریک هست، دو تا سنگ به هم میخورند نور ایجاد میکنند اما گول این نور ها رو نمیخورند. اگر نوری هست در صبح هست باید به سوی صبح رفت. جرقه هایی که از خودشون در شب دنیا نور ایجاد میکنند رو باید پشت سر گذاشت و باید به سوی صبح رفت و در صبح غور کرد، عمیق شد و اونجاساکن شد. در جایی که تلألو نور هست. اونجا ساکن شد و اونجا بار و بنیدل خود رو جمع کرد. اونجا شروع کنیم به انقلاب، به شکافتن پرده. جزئیات اعمال، جزئیات رفتار، تمام موضوعات خودمون رو بریم اونجا ساکن بشیم، دنیا رو بشکافیم، از حد و مرز دنیا عبور کنیم، کرشمه ها و جرقه های به ظاهر نورانی دنیا رو پشت سر بگذاریم، در صبح غور کنیم برای اینکه بتونیم یک انقلاب و تغییر صحیح در وجودمون ایجاد کنیم و بتونیم کتابی، کارنامه ای قیمتی ایجاد کنیم و بریم در معرکه و در میدانی موثر، بریم در وسط میدان.
سوره عادیات، زندگی‌نامه اهل بیت ع
بله انسان باید از سوره عادیات درس بگیره بعضی ها اینکار رو کردند. مصداق سوره عادیات اهل بیت علیهم السلام هستند. مصداق سوره عادیات امیرالمومنین علیه السلام هستند. کل زندگی امیرالمومنین علیه السلام هست. مصداق سوره عادیات یک جنگ از ماجرای امیرالمومنین علیه السلام نیست بلکه کل زندگی امیرالمومنین علیه السلام هست، کل زندگی حضرت فاطمه ی زهرا سلام الله علیها هست. یعنی شما میخواهی زندگی نامه ی اهل بیت علیهم السلام رو بررسی کنید از یک منظر سوره عادیات هست. وقتی از سوره عادیات به اهل بیت علیهم السلام نگاه میکنیم نفس زنان از حد و حدود دنیا، از حد و مرز دنیا عبور کردند و دنیا رو شکافتند. کرشمه های دنیا رو پشت سر گذاشتند ولو در این عبور کردن از دنیا برای اونها سختی بوجود آمد، ولو پیش پای اونها آتش ایجاد کردند اما از اون آتش ها عبور کردند. هم کرشمه ها و جرقه های دنیا رو ندید گرفتند و عبور کردند و هم اگر سختی پیش آمد عبور کردند و پشت سر گذاشتند. چرا؟ چون پشت این داستان« صبح » هست و باید در « صبح » غور کرد.
«ثار الله» بودن امام حسین ع، مصداقی از «فَأَثَرْنَ بِهِ نَقْعًا»
رفتند اونجا که چه کنند؟ رفتند که یک سری اجزاء متعلق به خودشون رو اونجا جمع کنند، اونجا بیارند. چه جوری بیارند؟ بشکافند و اونها رو هم بیارند« فَأَثَرْنَ بِهِ نَقْعًا(4العادیات) » یک مصداق از این ماجرا امام حسین علیه السلام هستند. شما به امام حسین علیه السلام میفرمایید« ثارالله » اینجا ببینید. «وَ الْعَادِيَاتِ ضَبْحًا(1) فَالْمُورِيَاتِ قَدْحًا(2) فَالمُغِيرَاتِ صُبْحًا(3) » شب عاشورا هست و باید حد و مرز دنیا رو عبور کنیم، ممکن هست که نفس مون گرفته بشه ولی باید چابک و سبکبال از حد و مرز دنیا عبور کنیم. اینهایی که ما رو محاصره کرده اند این قومی که ما رو محاصره کرده اند باید حد و حدودی که برای ما درست کرده اند رو بشکافیم و بریم بیرون ولو ممکن هست که بر سر راه ما سختی درست کنند، آتش درست کنند باید بزنیم در دل آتش و از آتش بگذریم. بزنیم در دل همه ی این سختی ها و از این سختی ها عبور کنیم و این سختی ها رو پشت سر بگذاریم بریم در صبح ساکن بشیم و اونجا « ثارالله » بشیم. بشکافیم، بواسطه ی این رفتاری که انجام دادیم ثاراللهی کنیم. بواسطه ی این حرکتی که انجام دادیم ثاراللهی کنیم و بشکافیم و شیعیان و محبین خودمون رو جزء جزء از فرسنگ ها دورتر اونها رو بکشونیم بیاریم نزدیک خودمون. به امام حسین علیه السلام اینطور نگاه کنیم، به ثاراللهی امام حسین علیه السلام اینطور نگاه کنیم.
هدیه به پیشگاه امام حسین علیه السلام صلواتی بفرستیم أللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم
