سوره ضحی، سوره رفع نگرانیهای رسول الله ص در مسیر تحقق اشراق نور
1397/11/17
سوره ضحی، سوره رفع نگرانیهای رسول الله ص در مسیر تحقق اشراق نور
چهارشنبه 29 جمادی الاول 1440 - دفتر فلسطین
«وَ لَسَوْفَ يُعْطِيكَ رَبُّكَ فَترَْضىَ»، حاکی از این است که رسول الله ص دارای یک نگرانی بزرگ هستند اینکه ضحی به وقوع پیوسته و یک تابش بزرگ اتفاق افتاده ولی به جای اینکه به سوی اشراق زمین به نور ربّ منتهی شود دچار لیل شده است ولی خداوند آن نگرانی را در آینده برطرف خواهد ساخت
بحثی در مورد سوره ضحی. خداوند می فرماید که: اعوذ بالله من الشیطان الرجیم، بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ، وَ الضُّحَى(1) وَ الَّيْلِ إِذَا سَجَى(2) مَا وَدَّعَكَ رَبُّكَ وَ مَا قَلىَ(3) وَ لَلاَْخِرَةُ خَيرٌْ لَّكَ مِنَ الْأُولىَ(4) وَ لَسَوْفَ يُعْطِيكَ رَبُّكَ فَترَْضىَ(5). در آیه پنجم خداوند به رسول الله ص می فرماد که ما در آینده به تو عطا خواهیم کرد. رب تو در آینده به تو عطا خواهد کرد، پس تو راضی خواهی شد. پس تو راضی می شوی. پس موضوعی وجود داره که باعث نگرانی در رسول الله ص هست. و خداوند در این آیه به رسول الله ص وعده ای میده در آینده، عطایی در آینده که او رو راضی خواهد کرد. که او در آینده رضایت پیدا کنه. مگه چه اتفاقی افتاده؟ این آیات رو بخوایم دنبال کنیم دو بخش داره. یه بخش قبل از این آیه 5، یه بخش بعد از این آیه 5. هر دو بخش به این معنا، رسیدن به این حل این مسئله کمک میکنن. در بخش اول خداوند می فرماید که: وَ الضُّحَى(1) وَ الَّيْلِ إِذَا سَجَى(2) مَا وَدَّعَكَ رَبُّكَ وَ مَا قَلىَ(3) وَ لَلاَْخِرَةُ خَيرٌْ لَّكَ مِنَ الْأُولىَ(4). در این چهار آیه مسیری هست، اتفاقاتی هست، ماجراهایی هست که موجب نگرانی است. موجب نگرانی برای رسول الله ص هست. در ظاهر انگار نقص وجود داره. وقتی مطرح هست وَ الضُّحَى یعنی یک تابش. یک تابش نور اولیه. یک تابش اولیه نور. یک درخشش اولیه خورشید. در ادامه مطرح هست وَ الَّيْلِ إِذَا سَجَى و شب، وقتی که فرا می گیره. وقتی که آرام می گیره. دو مرحله زمانی مورد تأکید و توجه خداوندی و دارای اعتبار. هر دوی این مرحله زمانی برای خداوند دارای اعتبار هست. دارای قدر و منزلت هست. دو زمانی که مهم هستن، ولیکن این چینش زمان، این اتفاق در این دو مرحله از زمان، ممکنه موجب نگرانی باشه که هست. درخشش نور رسول الله ص. یه درخشش اولیه و بعد از اون پایدار شدن شب. پایدار شدن لیل. انگار که با این درخشش، این تابش نور خورشید توسط رسول الله ص، باید ماجرا ادامه پیدا می کرد. به چه سمتی؟ به سمت، وَ أَشْرَقَتِ الْأَرْضُ بِنُورِ رَبِّها. به سمت درخشش نور خورشید. به سمت نورانی شدن تمام عالم. یعنی این طلوع ادامه پیدا کنه و خورشید عالم رو فرا بگیره. ولی در گام بعد مطرح هست، وَ الَّيْلِ إِذَا سَجَى. آیا برنامه خدا تغییر کرده؟ آیا خداوند پیشبرد ماجرا رو رها کرده؟ آیا خداوند اشراق دادن نور رو بر عالم رها کرده؟ آیا خداوند نمی خواد این ماجرا رو دنبال کنه؟ خداوند در پاسخ به این دغدغه ها می فرماد که: مَا وَدَّعَكَ رَبُّكَ وَ مَا قَلىَ. خداوند تو رو رها نکرده. خداوند این ماجرا رو رها نکرده. خداوند پیشبرد این ماجرا رو رها نکرده. بلکه این ماجرا در آخرت بروز پیدا می کنه. وَ لَلاَْخِرَةُ خَيرٌْ لَّكَ مِنَ الْأُولىَ، در آخرت این ماجرا پیش میره. ادامه مسیر وَ الضُّحی، ادامه مسیر ضحی در آخرت پیش خواهد رفت. لذا خداوند می فرماید که وَ لَسَوْفَ يُعْطِيكَ رَبُّكَ فَترَْضى. در آینده، در آینده آخرت، در آینده ای که آخرت هست، خداوند به توعطا خواهد کرد. پس تو راضی میشی.
اشاراتی که به محبتهای خداوند به رسول الله ص در گذشته میشود به خاطر اطمینان به عطیهای است که در آینده خواهد بود
در ادامه آیات مطرح است که، أَ لَمْ يجَِدْكَ يَتِيمًا فََاوَى. مگه اینطور نبود که خداوند تو رو یتیم یافت، پناه داد. یعنی به گذشته اشاره میشه. به دوران قبل. خدا تو را رها نکرده.اون موقعی که یتیم شدی، می تونست ماجرا تموم بشه. می تونست خیلی از اتفاقات بیفته. می تونست اتفاقات منفی رخ بده. تو یتیم بودی. خداوند تو رو پناه داد. فآوی، تو را پناه داد. یعنی از شرها نگهداشت. از اتفاقات منفی نگهداشت که برنامه رو پیش ببره. پس خدا تو رو رها نکرده. از همون اول، از همون دوران بچگی. تو رو رها نکرده بود. و ادامه بحث. پس نگران نباش. در اینکه نگران نباش دو بحث استدلالی گفته شده. یکی توجه به آینده که برنامه خدا در آینده. یکی توجه به نوع رفتار خدا در گذشته. خداوند در گذشته موقعی که تو یتیم بودی و واقعا رها بودی، اگه خداوند تو رو نمی گرفت، کسی بالا سرت نبود. خداوند تو رو پناه داد. پس رها نکرده. پس نگران نباش. به گذشته نگاه کن، ببین خداوند چگونه حواسش بوده. به برنامه خداوند در آخرت توجه کن. خداوند در آخرت برنامه داره. پس در آینده به تو عطا خواهد کرد و تو راضی میشی.
سوره ضحی، برای رفع نگرانیهای رسول الله ص در مسیر تحقق اشراق نور ربّ بر زمین است
سوره ضحی از یک جهت، سوره رفع دغدغه ها، نگرانی های رسول الله ص هست. رفع دغدغه های در مسیر طلوع خورشید. رفع دغدغه رسول الله ص در مسیر تحقق اشراق نور رب، در پهنه عالم. در آیه 5 سوره ضحی می فرماد که وَ لَسَوْفَ يُعْطِيكَ رَبُّكَ فَترَْضىَ(5).
در مسیر تحقق ضحی، یک چیزی کم است که خداوند وعده اعطای آن را میدهد
برای اینکه این دغدغه مرتفع بشه، خداوند به تو عطا خواهد کرد. بر تو عطایی نیاز هست. پس یه شیئی نیاز هست که اون شیء باید عطا بشه. الان اون شیء کمه. الان اون شیء نیست. الان برای اینکه مسیر ضحی در جهت اشراق نور رب، ادامه پیدا کنه یه شیئی کمه، که اون باید از جانب خداوند به توی رسول عطا بشه. این رو خداوند آینده عطا خواهد کرد. نگران نباش. حوصله کن. صبر کن. آخرت بهتره، و خداوند در آینده این شیء رو به تو عطا خواهد کرد، و تو راضی خواهی شد. با اون عطای خداوندی باید مسیر ضحی ادامه پیدا کنه.
در ازای سه رفتار آوی، هدی و اغنی از جانب خداوند، سه رفتار «فَأَمَّا الْيَتِيمَ فَلَا تَقْهَر»، «وَ أَمَّا السَّائلَ فَلَا تَنهَْر» و «وَ أَمَّا بِنِعْمَةِ رَبِّكَ فَحَدِّث» از رسول الله ص خواسته شده است
در گذشته ی رسول الله ص، سه رفتار از جانب خداوند برای رسول الله ص انجام شده. فاوی، فهدی، فاغنی. سه گام پیش اومده. پناه دادیم تو را. هدایت جریان دادیم و تو رو غنی کردیم. یادت بیاد، مگه خدا این کار رو نکرد؟ خدا این کار رو کرد. أَ لَمْ يجَِدْكَ يَتِيمًا فََاوَى. آیا خدا این کار رو نکرد؟ در واقع یعنی خدا این کار رو کرد. در واقع یه تذکر برای یادآوری. یادت بیاد این مسیر پیش اومد. تو به اینجا رسیدی. الان در چه موقعیتی هستی؟ فاغنی، در موقعیت غنی هستی. در موقعیتی هستی که غنی هستی. اون رفتار گذشته خداوند که با تو انجام شد، تو رو به یه موقعیتی رسوند. باید نسبت به اون رفتار، نسبت به اون موقعیتی که رسیدی، نسبت به اون محبتی که خداوند داشت، رفتار ما به ازاء انجام بدی. فَأَمَّا الْيَتِيمَ فَلَا تَقْهَر. وَ أَمَّا السَّائلَ فَلَا تَنهَْر. این رفتارها رو انجام بده. رفتار ما به ازای اون. وَ أَمَّا بِنِعْمَةِ رَبِّكَ فَحَدِّث. و این نعمت رب که به تو داده شد رو حدیث کن، توجه کن. خداوند در گذشته به تو نعمت داد. یک نعمتی به تو عطا کرد و در آینده این کار رو خواهد کرد. در گذشته به تو نعمتی داد، الان در ازای اون نعمت رفتارهایی انجام بده. یکی از رفتارهاش فَأَمَّا الْيَتِيمَ فَلَا تَقْهَر. وَ أَمَّا السَّائلَ فَلَا تَنهَْر. و در آینده شیئی، موضوعی، نعمتی به تو عطا خواهد کرد که مسیر الضحی ادامه پیدا کنه.
