بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحیِمِ
نظام توحیدی یعنی حرکت از تسبیح تنزیهی به سمت واحدیت به سمت صمدیت و در نهایت درک احدیت
حرکت ازآیه 4 سوره توحید جهت درک لایه های عمیق تر معرفت توحیدی
در آیه سوم سوره توحید خدای متعال می فرماید که، لَمْ يَلِدْ وَ لَمْ يُولَد[الاخلاص112: 3] . نمی فرماید خدای متعال هرگز خلق نمی کند و هرگز خلق نشده است. اینجا از مفهوم ولد استفاده می کند هم در مورد اینکه تولیدی ندارد، ولدی ندارد هم در مورد این که تولید نشده است ولد نیست. این جایگاهش چیه؟ چه معرفتی به ما میرسونه؟ ما ساده از این عبور میکنیم خدای متعال بچه ندارد. مسیر حرکت در سوره توحید، مسیر ارتقاء معرفت، مسیر عمیق تر شدن لایه های معرفت در سوره توحید از آیه ۴ به سمت آیه ۱ است.
مرحله اول حرکت به سمت الله آیه 4 سوره توحید یعنی تسبیح تنزیهی است
آیه ۴ چی هست؟ وَ لَمْ يَكُن لَّهُ كُفُوًا أَحَد[الاخلاص112: 4] . هیچ چیزی، هیچ وجودی، هیچ شیئی به هیچ وجه در کلیت یا جزئیات برابری با خدای متعال ندارد. یعنی شرک نداشته باش. شرک جزئی هم نداشته باش. هیچ گونه شریکی نداشته باش. در همه امورات، در همه کارها شرک نداشته باش. آیه چهارم یعنی رسیدن به مقام تسبیح تنزیهی. ما در عالم به دنبال خدا باید باشیم. ما در عالم دنبال چی هستیم؟ چی برامون مهمه؟ تا موقعی که دنیاییم دنبال زنده موندن هستیم دنبال جمع کردنیم و از این داستان ها. حالا خوب هامون میگن اشکال نداره اگه شهید بشیم، جمع هم نمیکنیم مالی جمع نمیکنیم ولی دنبال بهشتیم. ما دنبال چی هستی؟ در سوره توحید یعنی به دنبال الله بودن. در آیه چهارم همه چی رو میریزه، در مرحله اول. مرحله اول حرکت بسوی الله همه چیز رو بریز، هیچ چیزی رو هیچ شیئی رو جایگزین خدا نکن. در دنیا به دنبال الله باش. در دنیا؟ نه در عالم به دنبال الله باش. سیر تو باید الی الله باشه. سیر ما الی الله است؟ میگیم سیر ما الی زندگی بهتر، الی زندگی بهتر در دنیا اگه دست نداد زندگی بهتر در آخرت، نعمت های بیشتر، باغهای بزرگتر. آقا سیر تو باید الی الله باشه. سیر تو نباید الی جنت الله باشه. وَ لَمْ يَكُن لَّهُ كُفُوًا أَحَد[الاخلاص112: 4] . تسبیح تنزیهی در این سیر الی الله. در این خداخواهی، یکی از ملزوماتش چی هست؟ این که غیر نباشه. غیر به هیچ وجه نباشه. غیر به هیچ وجه نباشه. اگر ذره ای غیر باشد ما هنوز در آیه ۴ گرفتاریم. ما هنوز در آیه چهارم هستیم. یعنی هنوز از آیه چهارم عبور نکرده ایم، هنوز واجد آیه چهارم نشدیم. هیچ چیزی غیر از مقام احدیت خدا نباید هدف ما باشد. هر غیری بیاید جستجوی ما حرکت ما به سوی احدیت، احدیت الله را خدشه دار میکنه. هیچ شیئی نباید وارد بشه. کوچکترین ذره ای از اشیاء غیر الله را اگر هدف قرار بدیم، مسیر حرکت ما الی احدیت الله خدشه دار میشه. میره به سمت احدیت اشیاء. اشیاء غیر الله.
حرکت اصلی در توحید به سمت اَحَدیتِ الله است
هیچ شیئی نباید ما را از حرکت به سمت احدیت الله باز بداره. حرکت باید به سمت الی الله باشه. وقتی گفته میشه الی الله یعنی حرکت به سمت کجا؟ به سمت احدیت الله. مقصد، ورود به سرزمین احدیت الله هست. اینجا واژه کم داریم نمیتونیم بگیم. برای فهم سرزمین احدیت الله و بیان دقیقترش ما باید این سه آیه قبل رو حرکت کنیم بخصوص باید صمدیت را بفهمیم. بله طبق این آیات چارچوب را متوجه هستیم حرکت باید الی احدیت الله باشه. هر غیری وارد بشه ما را نسبت به حرکت الی احدیت الله باز میداره. چرا تنزیه؟ چرا تسبیح تنزیهی؟ به خاطر اینکه حرکت به سوی احدیت الله است. چون ما به سوی احدیت الله حرکت میکنیم باید هرآنچه غیر هست رو حذف کنیم، به هیچ وجه وارد نکنیم. مشرک، به هر میزان مشرکِ، در حرکت بسمت احدیت الله نقص داره، نمیتونه.سوره توحید یعنی آغاز کن حرکت رو به سمت احدیت الله.
اَحَدی را در حرکت به سمت اَحدیَّتِ الله شریک نکنید
خب آغاز کنیم. وقتی میگیم آغاز کنیم از کجا آغاز کنیم؟ وَ لَمْ يَكُن لَّهُ كُفُوًا أَحَدُ[الاخلاص112: 4] . هیچ چیزی نباید بیاید، هیچ شیئی غیر الله نباید بیاید. هر آن چیز که این حرکت رو نمیگذاره آغاز کنی. از مهم ترین بحث ها اینجا شرک هست. شرک در تمام درجاتش. شرک در امور، کارها، توجهات، توکلها. فلانی در کارش میگه که یعنی میشه فلانی یک کمکی بکنه این کارمون حل بشه. آقا شما مشرک هستی. شما در حرکت بسمت احدیت الله دچار نقصان هستی. سوره توحید می خواد به ما بیان کنه که هیچ احدی نباید مانع حرکت شما به سوی احدیت الله باشه. این احد ها گول میزنند شما رو، شما اشتباه می کنید. شما سطح پایین می مونید. هر شیئی که اینجوری به مسیر ما ورود کند انسان را از حرکت به سمت احدیت الله باز می دارد. آیه چهار که مرحله یک آغاز حرکت به سمت احدیت الله است در سیر الی الله، جایگاهش اینقدر مهمه.
تسبیح تنزیهی مقدمه ورود به آیه ی لَمْ يَلِدْ وَ لَمْ يُولَد است
عدم شرک. تسبیح تنزیهی. رسیدن به مقام عدم شرک. رسیدن به مقام تسبیح تنزیهی. یعنی چی؟ در تسبیح تنزیهی که عرض میشه یعنی شما تسبیح داری، یعنی چی؟ یعنی جهت گرفتی به سوی احدیت الله، می خوای مسیر رو حرکت بکنی، تنزیه کردی و هر آن چیز که غیر هست را بُریدی. اینجا رو ما خیلی ساده عرض میکنیم، اونها را بریدی. اونها را کنار گذاشتی. این نیاز به توضیح داره. این رو عرض کردیم که چه بگوییم؟ اینجا جایگاه آیه ۳ ، که مرحله دوم در سیر به سوی احدیت الله است، چیه؟ اونی که به آیه ۳ وارد میشه یعنی مرحله دوم چه کسی است؟ کسی که شرک رو پس زده. کسی که در مقام تسبیح تنزیهی رشد کرده. او وارد این مرحله میشه. وارد مرحله لَمْ يَلِدْ وَ لَمْ يُولَد[الاخلاص112: 3] . مرحله دوم در سیر الی الله رو نگیم خدا بچه نداره و خودش هم بچه کسی نیست. مرحله دوم سیر الی الله به مراتب بسیار سنگین تر، سخت تر، عمیق تر از مرحله اول است.
مرحله دوم حرکت به سمت الله آیه 3 سوه توحید یعنی "واحدیت خدا" است
معارف اسماء الله در این مرحله دوم هست. معرفت مخلوق بودن اسماءالله یا عینیت اسماءالله با ذات خدا، در این مرحله دوم است. لحظه تعامل ما با عالی ترین اشیاء عالم در سیر الی الله، در این مرحله دوم است، یعنی آیه سوم. همه تعامل ما با جنات خدا، نحوه تعامل ما با جنات خدا، و لطیف ترین و عالی ترین اشیاء خدایی در این مرحله دوم هست. آیه سوم از سوره توحید یعنی مرحله دوم از سیر توحید الی الله. از بزرگترین مسئله های معارفی خوبان هست، خوبان اهل بهشت و درون جنات. موسی علیه السلام وقتی به وادی ایمن رسید موسی علیه السلام کی هست؟ یک انسان بزرگ پرورش یافته سالها تعلیم دیده رشد یافته توسط خدای متعال، ساخته شده توسط خدای متعال، و برای خود خدای متعال، برای نفس الله. خدا به منظور نفس الله موسی علیه السلام ساخته. موسی علیه السلام این آدم هست. سالها در نزد رسولی بزرگ چون شعیب ع رشد کرده، عالی ترین مسیرها رو توسط تعلیمات خدا فرا گرفته و اومده وارد وادی ایمن شده، اومده وارد وادی مقدس طوی شده، کدوم معرفت براش مطرح هست. الان اینجاست در این مرحله است. مرحله دوم از سیر الی الله. موسی علیه السلام در مرحله دوم از سیر توحید الی الله است، لَمْ يَلِدْ وَ لَمْ يُولَد[الاخلاص112: 4] . و احتمالاً در سیر حرکتشون بعد از نجات بنی اسرائیل وقتی به بحث تکلیم رسیدند، تکلیم از جانب خدای متعال و بحث رویت رب و اون نوع تعامل با خدای متعال در اونجا احتمالاً بحث مقام صمدیت در سیر توحید موسی علیه السلام است.
آیه سوم از سوره توحید جایگاهش را بشناسیم و به سهولت و سطحی و با رفتاری سخیف از کنارش عبور نکنیم. بله در مرحله دوم سیر توحید الی الله که آیه سوم سوره توحید هست، بحث واحدیت خدا اینجا مطرح است. اینجا بحث احدیت مطرح نیست ها. بین احدیت و واحدیت فرق است. بحث واحدیت خدا اینجا مطرح است. مقام واحدیت خدا در این مرحله درک میشه. با یک سری عناوین ما به ازا، اگر بخواهیم این مراحل رو عرض کنیم مرحله ۱ و مرحله ۲ ، یعنی آیه 4 و آیه 3 را عرض کنیم، آیه ۴ میشه یه ما به ازاش، یه توضیحش یعنی تسبیح تنزیهی. یعنی تنزیه. آیه 3 ما به ازاش میشه مقام واحدیت خدا. مقام واحدیت خدای متعال. عبور از آیه سوم یعنی مرحله دوم و ورود به مقام صمدیت خدا، عبور از عالیترین اشیاء عالم است. اشیاء خدایی. در سیر الی الله خوبان عالم در جنات وقتی قرار می گیرند تازه یک مسیر مهم در پیش دارند، حالا اونهایی که این مسیر رو پیش نرفتند ها، در جنات قرار می گیرند باید از آیه سوم سوره توحید یعنی مرحله دوم توحید الی الله عبور کنند به سمت مقام صمدیت خدا. یعنی جنات، عالیترین جنات باید پشت سر گذاشته بشه. ما فقط حرف میزنیم اینجا. این هایی که خدمت شما عرض میکنیم حرف هست با فهم کم، درک کم. خدای متعال باید ابزار درایتش رو به ما بده. ابزار درایتی که ما رو به درک برسونه. لذا باید گفت که، وَ مَا ادرانا، چه چیزی ما رو به این درایت میرسونه، که مَا التوحید، توحید چی هست؟ در سیر الی الله در نظام توحید خدا چه چیزی هست؟.