آیات اتمام نعمت برای انبیاء علیهم السلام و برای موضوعاتی چون: مقدمات نماز، تغییر قبله،اکمال دین و الساعه

تغییر قبله

بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحیِمِ

آیات اتمام نعمت برای انبیاء علیهم السلام و برای موضوعاتی چون: مقدمات نماز، تغییر قبله،اکمال دین و الساعه

آیات مربوط به اتمام نعمت

بحث اتمام نعمت در شش آیه از قرآن مطرح است، سوره بقره آیه ۱۵۰، سوره یوسف آیه ۶، سوره نحل آیه ۸۱، سوره فتح آیه ۲، سوره مائده آیه ۳، سوره مائده آیه ۶. از این آیات یک آیه در سوره فتح مربوط به اتمام نعمت بر رسول الله صلوات الله علیه است. یک آیه دیگر آیه ششم سوره یوسف اتمام نعمت بر یوسف علیه السلام است و البته در همان آیه بر آل یعقوب و ابراهیم و اسحاق هم اتمام نعمت مطرح است ولی آن چیزی که در آن آیه برای ما الان پررنگ هست و میخوایم دنبال کنیم بحث اتمام نعمت رو اتمام نعمت بر یوسف علیه السلام است. پس از این آیات اتمام نعمت دو آیه بر خوبان عالم مطرح است، یک آیه بر رسول الله صلوات الله علیه یک آیه بر یوسف علیه السلام در آیه ششم سوره یوسف علیه السلام که در آیه بعدش می فرماید که لَّقَدْ كاَنَ فىِ يُوسُفَ وَ إِخْوَتِهِ ءَايَاتٌ لِّلسَّائلِين[یوسف12: 7] ، در این ماجرا آیاتی هست برای سائلین. دو آیه دیگر مطرح است در مائده ۶ و بقره ۱۵۰ که مربوط به بحث نماز و آنچه که مربوط به نماز هست در مائده ۶ بحث اتمام نعمت در موضوع نماز و در آیه 150 بحث اتمام نعمت در بحث قبله هست. موضوعات مربوط به تعیین قبله و موضوع مربوط به قبله مسلمین هست.

بیان مراحل اتمام نعمت به رسول الله ص و حضرت یوسف ع

پس ببین اون دو آیه مربوط به خوبان عالم و رسول الله صلوات الله علیه و یوسف علیه السلام. چهار آیه دیگر مربوط عموم مسلمین و مومنین هست. در اون دو آیه مراحلی برای اتمام نعمت برای این بزرگواران مطرح است، برای رسول الله صلوات الله علیه و یوسف علیه السلام. برای رسول الله صلوات الله علیه با فتح مبین آغاز میشه، فتح مبین انجام میشه که بحث غفران بر رسول الله صلوات الله علیه جاری بشه و به مرحله اتمام نعمت برسه، اتمام نعمت انجام بشه که هدایت انجام ‌بشه به صراط مستقیم، هدایت به صراط مستقیم بشه که نصرت بشه نصرت عزیز. این مراحل رسول الله صلوات الله علیه در قبل و بعد از اتمام نعمت. برای یوسف علیه السلام یک ماجرا مطرح است یک مراحلی مطرح است. قبل از بحث اتمام نعمت بر یوسف علیه السلام یک رویت برای یوسف علیه السلام مطرح هست. ابتدا یک رویت، یک رویت از یک فضایی داره. رویتی از أَحَدَ عَشَرَ كَوْكَبًا وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ[یوسف12: 4] ، که اینها رویت می کنه و از رفتار آنها نسبت به یوسف، رَأَيْتُهُمْ لىِ سَاجِدِين[یوسف12: 4] ، این ابتدای ماجراست. بعد مراحل بعدی وَ كَذَالِكَ يَجْتَبِيكَ رَبُّكَ[یوسف12: 6] ، مرحله اجتبا، مرحله دوم يُعَلِّمُكَ مِن تَأْوِيلِ الْأَحَادِيثِ[یوسف12: 6] ، تعلیم تأویل احادیث، و مرحله بعد اتمام نعمت. آن چه که یعقوب علیه السلام برای یوسف پیش بینی میکنه و مراحل پیش روی یوسف علیه السلام رو مطرح میکنه از اجتبا شروع میشه به اتمام نعمت ختم میشه. نه اینکه یوسف علیه السلام مراحل بعدی رو نداره بعد از اتمام نعمت ماجرایی برای یوسف ع نیست ولی خب اینجا حکمت داره اینکه چرا یعقوب علیه السلام این بحث رو تا اتمام نعمت مطرح میکنه و اینجوری مطرح شده، این هم مراحل اتمام نعمت بر یوسف علیه السلام.

بحث اتمام نعمت در فضای بحث تغییر قبله در آیه 150 بقره برای هدایت به صراط مستقیم

چهارتا آیه دیگر اتمام نعمت بر عموم مومنین، مسلمین و سایر انسان‌هاست. چگونه اتمام نعمت ها انجام میشه؟ دو آیه، آیات بقره ۱۵۰ و مائده 6، در بقره ۱۵۰ بحث اتمام نعمت بر عموم مسلمین یا مومنین در موضوع قبله هست. در آیه ۱۵۰ سوره بقره موضوع، موضوع قبله است، رفتار در قبال مسجد الحرام، رفتار در قبال قبله مسلمین. این بحث مهمی است. اینجا به گونه‌ای بحث مطرح است از آیات حدوداً ۱۴۲ ، بحث مطرح است تا آیه ۱۵۰. این بحث تغییر قبله تغییرات در قبله مسلمین مطرح است خدای متعال این صحنه رو قرار میده تا مسلمین رو ببره به سمت اتمام نعمت، مسلمین آماده اتمام نعمت بشند. چرا؟ تا زمینه براشون آماده بشه اتمام نعمت بشند که هدایت بشند. به چه چیزی؟ به صراط مستقیم. در آیه۱۵۰ می‌فرماید لِأُتِمَّ نِعْمَتىِ عَلَيْكمْ وَ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُون[البقره2: 150] . این موضوعات در مورد قبله، این موضوعات در مورد شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرَام مطرح هست. بحث در مورد قبله مسلمین و مومنین، بحث در مورد امتحانی که در بحث تغییر قبله مسلمین و مومنین هست. بحث در مورد شَطْرَ الْمَسْجِدِ الْحَرَام هست. این ها مطرح میشه که مومنین آماده بشند برای اتمام نعمت. چرا اتمام نعمت؟ که زمینه ای باشه برای هدایت. هدایت به چه چیزی؟ در انتهای آیه ۱۵۰ می فرماید آماده بشند برای هدایت. هدایت به چه چیزی؟ این موضوع در انتهای آیه ۱۴۲ مطرح است، يهْدِى مَن يَشَاءُ إِلىَ‌ صِرَاطٍ مُّسْتَقِيم[البقره2: 142] . موضوع هدایت، هدایت به سوی صراط مستقیم است.

بحث اتمام نعمت پس از بیان مقدمات نماز در آیه 6 سوره مائده

یه بحث اتمام نعمت دیگه در سوره مائده آیه ۶ هست. اینجا هم بحث اتمام نعمت در ادامه مقدمات نماز مطرح است. چرا این مقدمات نماز مطرح شده؟ برای این که خدای متعال می خواهد شما را به سمت اتمام نعمت ببره. يَأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُواْ إِذَا قُمْتُمْ إِلىَ الصَّلَوةِ[المائده5: 6] . ، وقتی که قیام کردید به سوی نماز این موضوعات این مقدمات را انجام بدید چرا که خدای متعال اراده کرده که شما را از حرج خارج کنه، یعنی برای شما حرج قرار نده و شما رو تطهیر کنه و شما را به سمت اتمام نعمت ببره.

بحث اتمام نعمت در آیه سوم سوره مائده، پس از اکمال دین و قبل از دین مرضی

یک آیه دیگر که بحث اتمام نعمت مطرح است آیه سوم سوره مائده است. خدای متعال می فرماید که در اواخر آیه سوم الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَ أَتمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتىِ وَ رَضِيتُ لَكُمُ الْاسْلَامَ دِينًا[المائده5: 3] . در این سطح از دینداری یعنی در سطح سوم دینداری، خدای متعال میخواد دین رو کامل کنه بعد از دین کامل، بر شما بر شمایی که وارد فضای دین کامل شدید، اتمام نعمت انجام بده و از مسیر اتمام نعمت شما را به سمت فضای رضایت خدای متعال ببره. اینجا هم آیه سوم سوره مائده.

اتمام نعمت در آیه 81 سوره نحل و سیاق بحث

آیه آخر که میمونه آیه ۸۱ سوره نحل هست. در آیه ۸۱ سوره نحل خدای متعال بحثی مطرح میکنه و می فرماید که كَذَالِكَ يُتِمُّ نِعْمَتَهُ[النحل16: 81] ، این چنین خدا نعمتش رو بر شما تمام میکنه. چگونه نعمتش رو بر ما تمام میکنه؟ می‌فرماید، وَ اللَّهُ جَعَلَ لَكُم مِّمَّا خَلَقَ ظِلَالًا وَ جَعَلَ لَكمُ مِّنَ الْجِبَالِ أَكْنَانًا وَ جَعَلَ لَكُمْ سَرَابِيلَ تَقِيكُمُ الْحَرَّ وَ سَرَابِيلَ تَقِيكمُ بَأْسَكُمْ كَذَالِكَ يُتِمُّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكُمْ لَعَلَّكُمْ تُسْلِمُون[النحل16: 81] . در این آیه باید سیاق این آیه را پیدا کنیم و بهش توجه کنیم. این آیات وقتی به سیاقش توجه بشه یکی از موقعیت هایی است که خدای متعال چگونگی اتمام نعمت رو بیان میکنه. در این آیات حداقل ما باید از آیه ۷۰ به این آیات توجه کنیم. وَ اللَّهُ خَلَقَكُمْ ثُمَّ يَتَوَفَّاكُمْ وَ مِنْكُمْ مَنْ يُرَدُّ إِلى‌ أَرْذَلِ الْعُمُرِ لِكَيْ لا يَعْلَمَ بَعْدَ عِلْمٍ شَيْئاً إِنَّ اللَّهَ عَليمٌ قَديرٌ (70) وَ اللَّهُ فَضَّلَ بَعْضَكُمْ عَلى‌ بَعْضٍ فِي الرِّزْقِ فَمَا الَّذينَ فُضِّلُوا بِرَادِّي رِزْقِهِمْ عَلى‌ ما مَلَكَتْ أَيْمانُهُمْ فَهُمْ فيهِ سَواءٌ أَ فَبِنِعْمَةِ اللَّهِ يَجْحَدُونَ (71) وَ اللَّهُ جَعَلَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْواجاً وَ جَعَلَ لَكُمْ مِنْ أَزْواجِكُمْ بَنينَ وَ حَفَدَةً وَ رَزَقَكُمْ مِنَ الطَّيِّباتِ أَ فَبِالْباطِلِ يُؤْمِنُونَ وَ بِنِعْمَتِ اللَّهِ هُمْ يَكْفُرُونَ (72) وَ يَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ ما لا يَمْلِكُ لَهُمْ رِزْقاً مِنَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ شَيْئاً وَ لا يَسْتَطيعُونَ (73) فَلا تَضْرِبُوا لِلَّهِ الْأَمْثالَ إِنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ وَ أَنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ (74) [النحل16: 74-70] خدای متعال یه مثال میزنه از یک جریان عطا های خداوندی، خلق خدا، فضل خدا و جعل خدا برای انسان ها صحبت می کند و در انتها در ادامه یک مثالی رو مطرح میکنه، ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً عَبْدًا مَّمْلُوكاً لَّا يَقْدِرُ عَلىَ‌ شىْءٍ[النحل16: 85] ، خدای متعال مثال میزنه عبدی مملوک رو که بر شیئی بر چیزی قادر نیست و در کنارش کسی که خدای متعال به او رزق داده رزق حسن و او انفاق می کنه، سِرًّا وَ جَهْرًا[النحل16: 75] ، از اون رزق. می‌فرماید، هَلْ يَسْتَوُن[النحل16: 75] ، آیا اینها برابرند؟ الحمدلله[النحل16: 75] ، حمد برای خداست، بَلْ أَكْثرُهُمْ لَا يَعْلَمُونَ[النحل16: 75] ،این یعنی چی؟ هَلْ يَسْتَوُن[النحل16: 75] ، آیا اینها برابرند؟ باید بفرماید لا يَسْتَوُن[النحل16: 75] . معلومه، پاسخش اینه که اینها برابر نیستند. پس این جمله چیه؟ الحمدلله. چه ربطی به رفتار اونها داره؟ دو نفر یکی عبد مملوک یک کسی دیگه ای که خداوند به او رزق حسن داده. عبد مملوکی که بر چیزی قادر نیست و فردی که خدای متعال به او رزق حسن داده و او انفاق می کنه سِرًّا وَ جَهْرًا[النحل16: 75] . خدای متعال می فرماید این دو تا برابر نیستند. در ادامه می فرماید الحمدلله، حمد برای خداست ولی اکثر آنها نمی دانند. در ادامه و در مثالی دیگر وَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا رَّجُلَين‌[النحل16: 76] ، خدا مثال میزنه دو مرد رو، أَحَدُهُمَا أَبْكَم، یکی شون لال هست. لَا يَقْدِرُ عَلىَ‌ شىْء‌[النحل16: 76] ، و بر هیچ چیزی قادر نیست. وَ هُوَ كَلٌّ عَلىَ‌ مَوْلَاه‌[النحل16: 76] ، یه فردی است که سرباره، سربار بر مولاش بر صاحبش. یه فرد سر باری هست. أَيْنَمَا يُوَجِّههُّ لَا يَأْتِ بخَيْر‌[النحل16: 76] هرکجا بفرستید به هر سو روانش کنی ازش خیری در نمیاد. هَلْ يَسْتَوِى هُوَ‌[النحل16: 76] ، آیا این فرد برابر هست با مَنْ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ ، کسی که امر میکنه به سوی عدل؟ کسی که امر داره به عدل؟ وَ هُوَ عَلَى‌ صِرَاطٍ مُّسْتَقِيم‌[النحل16: 76] ، و این کسی که امر میکنه به عدل بر صراط مستقیم هست. آیا اون فرد لالی که بر چیزی قادر نیست و سربار مولاش هست و هیچ خیری ازش بیرون نمیاد، آیا او با کسی که امر به عدل میکنه و بر صراط مستقیم هست برابرند؟ خب دوتا مثل اینجا زده میشه، مثل عبد مملوکی که قادر به شیئی نیست در کنار کسی که خدای متعال به او رزق حسن داده و او انفاق می کنه. نتیجه ای که از این مثال باید بگیریم اینه که این دو تا با هم مساوی نیستند و حمد برای خداست اکثر انسانها این رو نمیدونند. مثل دیگر مثل دو نفر هست، یک لالی و این فرد لال که قادر به شیئی نیست، قادر به کاری نیست، . وَ هُوَ كَلٌّ عَلىَ‌ مَوْلَاهُ‌[النحل16: 76] بر مولای خودش سربار هست. أَيْنَمَا يُوَجِّههُّ‌[النحل16: 76] به هر سمتی که کشیده بشه، لَا يَأْتِ بخَيْر‌[النحل16: 76] ،خیری نداره. خیری نمیاره. در مقابل این فرد کی هست؟ کسی يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ هُوَ عَلىَ‌ صِرَاطٍ مُّسْتَقِيم‌[النحل16: 76] ، و او بر صراط مستقیم هست. در ادامه می‌فرماید که وَ لِلَّهِ غَيْبُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ مَا أَمْرُ السَّاعَةِ إِلَّا كَلَمْحِ الْبَصَرِ أَوْ هُوَ أَقْرَب‌[النحل16: 77] . امر الساعه‌[النحل16: 77] به اندازه ای نیست الّا به اندازه یک پلک زدن بلکه کمتر بلکه نزدیک تر. إِنَّ اللَّهَ عَلى‌ كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَديرٌ (77) وَ اللَّهُ أَخْرَجَكُمْ مِنْ بُطُونِ أُمَّهاتِكُمْ لا تَعْلَمُونَ شَيْئاً وَ جَعَلَ لَكُمُ السَّمْعَ وَ الْأَبْصارَ وَ الْأَفْئِدَةَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ (78) أَ لَمْ يَرَوْا إِلَى الطَّيْرِ مُسَخَّراتٍ في‌ جَوِّ السَّماءِ ما يُمْسِكُهُنَّ إِلاَّ اللَّهُ إِنَّ في‌ ذلِكَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ (79) وَ اللَّهُ جَعَلَ لَكُمْ مِنْ بُيُوتِكُمْ سَكَناً وَ جَعَلَ لَكُمْ مِنْ جُلُودِ الْأَنْعامِ بُيُوتاً تَسْتَخِفُّونَها يَوْمَ ظَعْنِكُمْ وَ يَوْمَ إِقامَتِكُمْ وَ مِنْ أَصْوافِها وَ أَوْبارِها وَ أَشْعارِها أَثاثاً وَ مَتاعاً إِلى‌ حينٍ (80) وَ اللَّهُ جَعَلَ لَكُمْ مِمَّا خَلَقَ ظِلالاً وَ جَعَلَ لَكُمْ مِنَ الْجِبالِ أَكْناناً وَ جَعَلَ لَكُمْ سَرابيلَ تَقيكُمُ الْحَرَّ وَ سَرابيلَ تَقيكُمْ بَأْسَكُم‌‌[النحل16: 81-77] ، بحث تا اینجا رسید می فرماید كَذَالِكَ يُتِمُّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكُمْ لَعَلَّكُمْ تُسْلِمُونَ‌[النحل16: 81] خدای متعال اینچنین نعمت را بر شما تمام می کنه که زمینه ای باشه که تسلیم بشید که زمینه‌ای باشیم که به اسلام کشیده بشید.

مسیر بهره مندی از نعمات باید به سوی السَّاعَةِ باشد

در این آیات سوره نحل موضوعاتی مربوط به انسان ها که از جانب خدای متعال برای انسان ها قرار داده شده مطرح هست. از آیه ۷۰ ، آیه ۷۲ ، و از آیه ۷۸ تا آیه ۸۱ ، در این آیات مجموعه‌ای از نعمات خدا مطرح هست. مجموعه ای از محبت های خدا و نعمات خدا مطرح است. مثلاً در آیه ۷۲ می‌فرماید که وَ اللَّهُ جَعَلَ لَكُم مِّنْ أَنفُسِكُمْ أَزْوَاجًا وَ جَعَلَ لَكُم مِّنْ أَزْوَاجِكُم بَنِينَ وَ حَفَدَةً وَ رَزَقَكُم مِّنَ الطَّيِّبَاتِ‌[النحل16: 72] ، سوال پرسیده میشه أَ فَبِالْبَاطِلِ يُؤْمِنُون‌[النحل16: 72] ، آیا به باطل ایمان می آورند؟ وَ بِنِعْمَتِ اللَّهِ هُمْ يَكْفُرُونَ‌[النحل16: 72] ، و به نعمت خدا کافر میشند؟ وَ يَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّهِ مَا لَا يَمْلِكُ لَهُمْ رِزْقًا مِّنَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ شَيئًا وَ لَا يَسْتَطِيعُون‌[النحل16: 73] . آیا این طور هستند؟ ببیند دوباره اینجا مثلی زده میشه. ببیند پس در سه آیه، آیه ۷۰، ۷۱، ۷۲ مجموعه ای از نعمت ها بر انسان مطرح میشه، بعد می فرماید آیا به باطل ایمان می آورید؟ آیا به نعمت خدا کافر میشید؟ در آیه ۷۱ دوباره تذکر داده میشه أَ فَبِنِعْمَةِ اللَّهِ يجْحَدُونَ‌[النحل16: 71] . آیا با نعمت خدا مقابله می کنید؟ ما متوجه نمی شیم یعنی چی؟ با نعمت خدا مقابله می‌کنید، به نعمت خدا کافر میشید، خدایا تو به من نعمت دادی ( بعد می فرمایی) به باطل ایمان می آورید به نعمت خدا کافر می‌شوید. خب نعمت دادی دیگه، می فرماید که بگذارید براتون مثال بزنم، دو تا مثال. مثال کسی عبد مملوکی که بر شیئی قادر نیست و کسی که خدای متعال به او رزق حسن داده و او سِرًّا وَ جَهْرًا‌[النحل16: 75] انفاق میکنه. این دوتا با هم برابر نیستند. من به شما نعمت دادم من به شما رزق دادم مثال براتون بزنم یه عبد مملوکی هست که بر شیئی قادر نیست و کسی هست که وقتی به او رزق حسن دادم انفاق می کنه سِرًّا وَ جَهْرًا‌[النحل16: 75] . این دو تا با هم برابر نیستند. الحمدلله‌[النحل16: 75] ، حمد برای خداست اکثر آنها نمی دونند. و مثال دو نفر دو مرد، یکی شون لال هست و برشیئی قادر نیست و سربار هست و هر سمت که بره هیچ خیری از او نیست. و یکی شون يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ هُوَ عَلىَ‌ صِرَاطٍ مُّسْتَقِيم‌[النحل16: 76] . پس دوتا مثال، از دوتا دو نفر در فضای نعمت های خدا، دو گونه رفتار دو تا جایگاه در فضای نعمتهایی که خدای متعال داده. 1- رفتار در فضای نعمت های خدا در مسیر حمد، حمداً لله، الحمد لله. اون کسی که رزق حسن داره و انفاق می کنه سراً و جهراً، او عملاً در مسیر حمداً لله هست، در مسیر الحمدلله است. اکثراً این رو نمیدونند. دو نفر دیگر که یک کسی يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ ... عَلىَ‌ صِرَاطٍ مُّسْتَقِيم‌[النحل16: 76] و یه کسی دیگری که اینگونه نیست. هر دو در فضای نعمتهای خدا هستند. فردی که مثبت هست در آیه ۷۶ چگونه هست؟ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ‌[النحل16: 76] و فعلی که انجام میده چی هست؟ امر کردن به عدل و توصیف او چی هست؟ و اوست بر صراط مستقیم و او بر صراط مستقیم قرار خواهد گرفت و او بر صراط مستقیم است. دو نفر در آیه ۷۵ عبدی که بر مسیر حمد خدا نیست بر مسیر الحمدلله نیست، عبدی که در مسیر الحمدلله است، در فضای نعمتهای خدا بر مسیر الحمدلله است. مرحله بعد دو نفر عبدی که سربار هست لال هست قادر بر شیئی نیست سربار هست هر سمتی که بره خیری نداره. و عبدی که ‌[النحل16: 76] يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ ... عَلىَ‌ صِرَاطٍ مُّسْتَقِيم‌[النحل16: 76] . در رفتار امر به عدل است و در گام بعد عَلىَ‌ صِرَاطٍ مُّسْتَقِيم‌[النحل16: 76] است. پس دو عبد یکی بر مسیر حمد و یکی در غیر مسیر حمد، همین دو عبد در جلوتر ها یکی يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ‌[النحل16: 76] و در ادامه ی مسیر عَلىَ‌ صِرَاطٍ مُّسْتَقِيم و یکی عبد بی خیر. اون عبد مثبت چه مسیری رو طی میکنه؟ مسیر بهره مندی از نعمت های خدا ذیل حمد، و در مرحله بعد بهره‌مندی از نعمت‌های خدا ذیل رفتار يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ، محصول چه خواهد شد؟ وَ هُوَ عَلىَ‌ صِرَاطٍ مُّسْتَقِيم‌[النحل16: 76] . این محصول خواهد شد. این مقصد هست.خداوند می فرماید وَ لِلَّهِ غَيْبُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ مَا أَمْرُ السَّاعَةِ إِلَّا كلَمْحِ الْبَصَرِ أَوْ هُوَ أَقْرَبُ‌[النحل16: 77] . غیب آسمانها و زمین برای خداست امر السَّاعَةِ برای خدا یک چشم به هم زدن هست بلکه نزدیک تر. السَّاعَةِ‌[النحل16: 77] چیه؟ السَّاعَةِ‌[النحل16: 77] پس موضوعی است به غیب آسمانها و زمین. مسیر حرکت در نعمات خداوند متعال باید به چه سمتی باشه؟ به سوی غیب آسمانها و زمین. چه چیز از آسمانها و زمین؟ السَّاعَةِ‌[النحل16: 77] ،به سوی از السَّاعَةِ‌[النحل16: 77] . پس ای انسان ها، ای انسان هایی که خدای متعال نعمات زیادی را به شما داده، دو گونه رفتار در فضای نعمات های خداوند متعال هست. این دو گونه رفتار را توجه کنید. دو گونه مسیر با بهره‌مندی از نعمت های خداوند متعال هست. یک مسیری که مسیر غلط هست. مسیر بی فایده است. بی فایده برای کجا؟ بی فایده به سوی السَّاعَةِ‌[النحل16: 77] . مسیر با فایده مسیر حرکت و صحیح به سوی السَّاعَةِ‌[النحل16: 77] . این دو مسیر. اون مسیر غلط لَا يَقْدِرُ عَلَى شىْءٍ‌[النحل16: 76] ، بر هیچ شیئی قادر نیست. در هردو مثل این هست، لَا يَقْدِرُ عَلىَ‌ شىْءٍ‌[النحل16: 76] بر هیچ شیئی قادر نیست. مقابل چیه؟ إِنَّ اللَّهَ عَلىَ‌ كُلِّ شىْءٍ قَدِيرالسَّاعَةِ‌[النحل16: 77] . إِنَّ اللَّهَ عَلىَ‌ كُلِّ شىْءٍ قَدِير‌[النحل16: 77] ، در چه موضوعی؟ در موضوع السَّاعَةِ‌[النحل16: 77] ، در موضوع برپایی السَّاعَةِ‌[النحل16: 77] . برای خدای متعال برپایی السَّاعَةِ‌[النحل16: 77] ، یک چشم به هم زدن هست، بلکه کمتر. برای شما چقدره؟ خدا که می‌تونه السَّاعَةِ‌[النحل16: 77] رو برپا کنه، شما باید به سوی السَّاعَةِ‌[النحل16: 77] حرکت کنید.

تحقق الحمدلله و عدل با رفتار صحیح در قبال نعمات و به کار گیری آن ها

چگونه به سوی السَّاعَةِ حرکت کنید؟ چگونه السَّاعَةِ را رقم بزنید؟ با بهره‌مندی نعمات خدا، با بکار گیری نعمات خدا به سوی السَّاعَةِ حرکت کنید. السَّاعَةِ رو رقم بزنید. چون خدای متعال علی کل شیء قدیر هست بر پایی السَّاعَةِ‌[النحل16: 77] یه چشم به هم زدن بلکه کمتر هست. شما بیایید نعمات خدا رو به کار بگیرید به سوی السَّاعَةِ‌[النحل16: 77] ، به سوی تحقق السَّاعَةِ‌[النحل16: 77] . شما نعمات خدا را به کار بگیرید. یکسری افراد هستند که هیچ کدوم از نعمات خدا را به کار نمی گیرند برای السَّاعَةِ‌[النحل16: 77] ، هیچ فایده‌ای از اینها در نمیاد، اینها هیچ فایده‌ای به سوی السَّاعَةِ ندارند. هیچ قدرتی برای به کارگیری نعمات برای السَّاعَةِ ندارد و در این مسیر به کار نمی‌گیرند. یک گروه از افراد هستند که در این مسیر حرکت می کنند، در رفتارشون چی هست؟ وَ مَن رَّزَقْنَاهُ مِنَّا رِزْقًا حَسَنًا فَهُوَ يُنفِقُ مِنْهُ سِرًّا وَ جَهْرًا‌[النحل16: 75] ، ذیل چه چیزی؟ ذیل الحمدلله‌[النحل16: 75] ، ذیل تحقق الحمدالله. با رفتار اینها در نعمات خداوند متعال الحمدالله محقق میشه. با به کارگیری نعمات خدا يَأْمُرُ بِالْعَدْل‌[النحل16: 76] امور به سوی عدل کشیده میشه. موضوعات مختلف به عدل کشیده میشه و این افراد هستند که مقصدشان عَلىَ‌ صِرَاطٍ مُّسْتَقِيم السَّاعَةِ‌[النحل16: 77] هست.

انسان در استفاده از نعمات در کدام مسیر است؟ مسیر بیهودگی نسبت به السّاعه با مسیر حمد و عدل نسبت به الساعه

ای انسان ها خدا کسی است که به شما این همه نعمت ها رو داده و شما باید به این مثال خدا توجه کنید، می خواهید جزو کدام دسته ها باشید. این دو دسته با هم فرق دارند. آیا این دو دسته با هم برابر هستند؟ نه اینطور نیست. هَلْ يَسْتَوُن‌[النحل16: 75] ، آیا این دو دسته با هم برابر هستند؟ نه اینطور نیستش. باید بیایم در مسیر به سوی صراط مستقیم. مسیری که شما رو میبره عَلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِيم‌[النحل16: 76] در بهره‌مندی از نعمات خدا، در استفاده از نعمات خدا، 1- نباید با نعمات خدا جحد داشته باشید. ببینید ای انسان ها وَ اللَّهُ خَلَقَكمْ ثُمَّ يَتَوَفَّاکُمْ وَ مِنكمُ مَّن يُرَدُّ إِلىَ أَرْذَلِ الْعُمُرِ لِكَىْ لَا يَعْلَمَ بَعْدَ عِلْمٍ شَيئًا إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ قَدِير‌[النحل16: 70] . یه عمر محدودی در اختیار شما هست. خدا شما را خلق کرده یه عمر محدودی در اختیار شما هست. خدایی که شما را خلق کرده شما را می می رانه. قرار نیست همش اینجا بمونید. قرار نیست همه نعمت هایی که به شما داده می شه همیشه باشه، نه یه عمر محدودی هست. تا چگونه در این عمر محدود از نعمات خدا استفاده کنید. تا در چه مسیری قرار بگیرید در بهره مندی از نعمات خدا. تا نعمات خداوند متعال رو در چه مسیری استفاده بگیری؟ یه سری افراد هستند که با نعمات خدا جحد می‌کنند. یه سری افراد هستند که به نعمات خدا کافر می شوند و به باطل ایمان می آورند، مسیرشون مسیر باطل میشه و به عبادت مِن دون الله کشیده می شوند. ای انسانها بدونید که دو مسیر هست، مسیر به سوی عَلىَ‌ صِرَاطٍ مُّسْتَقِيم‌[النحل16: 76] ، مسیر سقوط، مسیر بی فایدگی، مسیر لا يَقْدِرُ عَلىَ‌ شَىْءٍ‌[النحل16: 76] ، مسیر سربار بودن، مسیر این که به هر سویی بری بی خیر باشی، مسیر بی خیر بودن. ای انسان در بهره مندی از نعمات خدا کدوم مسیر رو انتخاب میکنی؟ خدای متعال کسی هست که وَ اللَّهُ أَخْرَجَكُم مِّن بُطُونِ أُمَّهَتِكُمْ لَا تَعْلَمُونَ شَيْئًا وَ جَعَلَ لَكُمُ السَّمْعَ وَ الْأَبْصَرَ وَ الْأَفْئِدَةَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُون‌[النحل16: 78] . خدای متعال شما را در این موقعیت قرار داد. خدای متعال نعمات بیوت و موضوعات مختلف را برای شما قرار داد. خدای متعال برای شما خلق کرد آنچه را که ظلال باشه برای شما از جبال بهره‌مندی برای شما قرار داد و موضوعات مختلف، همه این بهره مندی ها را قرارداد کجا میخوای استفاده کنی؟ در چه مسیری میخوای استفاده کنی؟ تا در چه مسیری قرار بگیری؟ مسیر همه به سوی السَّاعَةِ‌[النحل16: 77] هست. تا تو چه فایده ای داری برای السَّاعَةِ‌[النحل16: 77] ؟ آیا تو در بسوی السَّاعَةِ‌[النحل16: 77] ، در بهره مندی از نعمات خدا مثل یک انسان لالی که بر هیچ چیزی قادر نیست، کسی که سربار هست، کسی که هیچ خیری از او سر نمیزنه، اینگونه هستی یا بسوی السَّاعَةِ‌[النحل16: 77] در مسیر رفتارهایی معادل حمد خدا هستی و رفتار یأمر العدل‌[النحل16: 76] ، به سوی چی هستی؟ تا در چه مسیری قرار بگیری؟ خدای متعال این نعمات رو جریان داده، گذاشته، این دو مسیر رو قرار داده، انسانی که بر مسیر مثبت قرار بگیره، اون انسان که اومد بر مسیر مثبت قرار گرفت و از نعمات خداوند بهره مند شد، خدای متعال می فرماید كَذلِكَ يُتِمُّ نِعْمَتَهُ‌ عَلَيْكُم‌[النحل16: 81] . خدای متعال این چنین نعمت را بر شما تمام می کنه، این گونه نعمت بر شما تمام میشه و شما بر صراط مستقیم قرار میگیری و شما به سوی صراط مستقیم میری. تا تو با نعمات من چه کنی و در چه مسیری قرار بگیری که من نعمت را بر تو تمام کنم. اگر تو بیایی از نعمات من استفاده کنی در مسیر به سوی السَّاعَةِ‌[النحل16: 77] ، كَذلِكَ يُتِمُّ نِعْمَتَهُ‌ عَلَيْكُم‌[النحل16: 81] . این چنین من نعمتم رو بر شما تمام می کنم. اصلاً این که تو از نعمات استفاده صحیح داشته باشی، اتمام نعمت هست بر تو، و الا که مثل چهارتا چرنده می چری. خدای متعال این چنین نعمت را بر تو تمام میکنه که راهی قرار بده که تو از نعمت ها به سوی السَّاعَةِ‌[النحل16: 77] ، و به سوی قرار گرفتن بر صراط مستقیم، بهره مند بشی. خدای متعال اینگونه نعمت را بر تو تمام میکنه. اینکه از نعمات بتونیم به گونه ای استفاده کنیم در مسیر حق نه در مسیر باطل. یومنون بالباطل نباشیم. این که از نعمات بتوانیم در مسیر حق استفاده کنیم. اینکه از نعمات بتوانیم به سوی السَّاعَةِ‌[النحل16: 77] و برپایی السَّاعَةِ‌[النحل16: 77] استفاده کنیم. این که از نعمات به گونه‌ای بتونیم استفاده کنیم که سرانجام کار علی صراط مستقیم ‌[النحل16: 76] باشه. اینگونه خدای متعال اتمام نعمت میکنه. این که خدای متعال این راه رو قرار میده. این که خدای متعال مسیر رو مسیری قرار میده که انسان، انسان سرباری نباشه. خدای متعال نعمات رو داده این فرد علی‌رغم بهره مندی از نعمات انسان سرباری هست. در راه خدا انسان سر باری هست. این یعنی جایی نیست که نعمت بر او تمام شده باشه. نعمت بر این فرد تمام نشده، اتمام نعمت نشده. خودش رفته در این موقعیت. انسانی که پر از نعمات هست بر او، انسان بی خیری هست هرگذری میره بی خیر هست. در هر جهتی میره بی خیر هست. این از نعمت تامه بهره مند نیست. این اتمام نعمت بر او نشده. اتمام نعمت یعنی راه صحیح بهره‌مندی از نعمات. اتمام نعمت یعنی آن چیزی که نعمات را در مسیر صحیح، مسیر حق قرار میده. آن چیزی باعث میشه شما از نعمات در برپایی عدل خدا استفاده کنی. شما میگی من دنبال این هستم که بر من اتمام نعمت بشه، دنبال اتمام نعمت هستی؟ می خوای بر تو اتمام نعمت بشه؟ یعنی چی؟ یعنی باید چی کار کنی؟ یعنی نعماتی که خدای متعال به تو داده اینها رو بیاور تو راه. بیاور تو راه حق. بیاور تو راه السَّاعَةِ‌[النحل16: 77] . بیاور به کار بگیر در راه السَّاعَةِ‌[النحل16: 77] . در مسیر تحقق السَّاعَةِ‌[النحل16: 77] .

بحث اتمام نعمت در ارتباطِ دو سوره ی نحل و مائده

وقتی این بحث رو میبریم در سوره مائده می فرماید الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَ أَتمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتىِ وَ رَضِيتُ لَكُمُ الْاسْلَامَ دِينًا[المائده5: 3] ، دین تون رو بیارید در سطح دینداری کامل. بیایید در دین مبتنی بر میثاق دیندار باشید، مبتنی بر میثاق غدیر. دین تون باید بیاید بر مبتنی بر این و از این مسیر بیایید در راه مبتنی بر میثاق غدیر. نعمات تون را بکشونید اینجا. اینجاست که نعمت‌ها فایده داره. اینجاست که خیری از شما سر میزنه. اینجاست که تو فایده داری. اینجاست که نعمت‌ها تموم میشه. اینجاست که تو فایده داری. اینجاست که تو فایده داری در یأمر بالعدل‌[النحل16: 76] . اینجاست که تو فایده داری. در آیه هفتم سوره مائده می‌فرماید وَ اذْكُرُواْ نِعْمَةَ اللَّهِ[المائده5: 7] ذکر کنید نعمت‌ها را. حواستون باشه به این همه نعمت هایی که من به شما دادم و میثاق. نعمت‌ها را دیدی من نعمت‌ها را به شما دادم، من خیلی نعمت به شما دادم، ذکر کنید و بعد بیایید سراغ میثاق. بیایید سراغ میثاق که فایده دار بشید. چه فایده داری؟ در آیه هشتم كُونُواْ قَوَّامِينَ لِلَّهِ شُهَدَاءَ بِالْقِسْطِ[المائده5: 8] . قیام کننده محکم و استوار و شدیداً قیام ‌کننده باشید لِله. بر مبنای شهادت به میثاق، به خاطر قسط قیام کننده باشید. این ماجرا چیه؟ میشه به ‌سوی السَّاعَةِ‌[النحل16: 77] . شنآن قوم[المائده5: 2] ، شناعت کنندگان قوم، شانئین که به دنبال نابود کردن خاندان رسول الله صلوات الله علیه هستند، دنبال چی هستند؟ دنبال این هستند که شما را به انحراف بکشانند. به انحراف بکشانند که چی نباشید؟ أَلَّا تَعْدِلُوا [المائده5: 8] ، در مسیر عدل نباشید. از اون مسیر بهره‌مندی صحیح از نعمات بیرون بیاورند، أَلَّا تَعْدِلُوا [المائده5: 8] . اینها به دنبال این موضوعات هستند. شما حواستون باشه، اعْدِلُوا [المائده5: 2] ، در مسیر عدل باشید. ار نعمات خدا در مسیر عدل استفاده کنید. اگر در مسیر عدل استفاده نکنید در مسیر ظلم استفاده کردید در مسیر باطل استفاده کردید. بی خیر میشید. نعمت رو استفاده کردی بی خیری. تو بی عدالتی کردی در مسیر عدل نیستی. نعمات رو بیارید سر جاش، باید بیاید سر راه، سر جاش استفاده بشه. نعمتی که سر جاش استفاده نشه در مسیر عدل نیست. شما در مسیر عدل نبودی. حواستون باشه در این موضوع توجه کنید، عمر کوتاه هست. یه فرصتی خدای متعال به شمای انسان داده در این فرصت نعمات زیادی به شما داده، مهم نیست چقدر داده چقدر نداده، مهم نیست کی چقدر هست اون یکی چقدر. دنبال این نباشید. خداوند می فرماید وَ اللَّهُ فَضَّلَ بَعْضَكُمْ‌ عَلى‌ بَعْضٍ فِي الرِّزْق‌ ‌[النحل16: 71] . بعضی هاتون رو رزق بیشتر داده بعضی هاتون رو کمتر این مهم نیست. مهم اینه که کجا میای. مثلا یک رزق کمتر به تو داده شده یک رزق بیشتر به فلانی داده شده، تو این رزق کمتر را در راه حق به سوی السَّاعَةِ‌[النحل16: 77] به کار گرفتی در تو خیر هست. او اون همه رزقش را در راه حق به کار نگرفت، به سوی السَّاعَةِ‌[النحل16: 77] به کار نگرفت، در او هیچ خیری نیست. او یه آدم سرباری هست. آقا او که سرمایه داره هست. سرمایه داری است که سربار راه خداست. سرمایه‌داری است که در دایره مومنین در دایره شیعیان، وقتی صحبت کنیم، سرمایه‌داری است که سربار مولا است. سرمایه داری است که سربار امام زمان صلوات الله علیه است. بهره مند از نعماتی است که سربار هست. هیچ فایده‌ای برای راه خدا نداره. بله اینهم بحث مختصری از بحث اتمام نعمت. البته بحث اتمام نعمت باقی است، ما باید جنبه‌های مختلفی از این بحث رو باز کنیم، بحث کنیم. به لطف خدای متعال یه مقداری در بحث پیش رفتیم. خدای متعال روزی اش رو در این فهم، در کسب این معارف به همه ما عطا کرد. شکر خدا میکنیم و انشالله که توفیقات مون در این مسیر بسیار بیشتر باشه. هدیه به پیشگاه اهل بیت عصمت و طهارت صلوات بفرستیم. اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم.